Занаетот на влачарот Јован Хаџи Наумов од Велес сеуште го одржува снаата Лепа
(Мајстор Јован Хаџи Наумов е прв од десно)
Еден од тројцата мајстори за производство на чешли и гребни во велешката чаршија во минатиот век бил влачарот Јован Хаџи Наумов. Тој бил роден во 1895 година како едно од трите деца на Ѓошо Хаџи Наумов. Имал брат Петре и сестра Лефка. Јован учел трговско училиште а по часовите одел да го учи и чешларскиот занает на татко му. Секое попладне заедно со брат му Петре излегувале од родната куќа во Дворови, која се наоѓала на местото на некогашното училиште „Трајко Андреев“ и преку Мало Мовче се упатувале во дуќанот на татко им што се наоѓал во старата чаршија, недалеку во редот дуќани под денешен ДОЗ. Токму таму ги совладувале вештините за изработка на чешли од рогови на волови, биволи, овни и браови како и грибни за влачење на волна.
Кога Петре станал полнолетен заминал во Скопје и отварил дуќан додека Јован останал во Велес каде секој слободен момент во денот, надвор од дуќанот, го користел да прочита уште една книга. Најголем дел од литературата што доаѓала до неговите раце ги содржеле напредните мисли за самостојна и слободна Македонија. Заминал во Бугарија каде во тоа време се поврзал и станал добар пријател со Димитар Влахов како и со други Македонци кои по Илинденското востание живееле и работеле таму. Јован Хаџи Наумов избрал да живее во Варна каде се вработил на висока позиција во банка.
(синот на Јован, Круме Хаџи Наумов)
„Не ми е познато дали бил вклучен во напредното движење на Македонците кои се бореле за осамостојување на својата татковина. Татко никогаш не сакаше да зборува за тоа но, убаво се сеќавам кога Димитар Влахов беше во немилост од тогашните власти дека тој често одеше да го посети во неговата куќа во близина на Скопје. Татко ми беше многу добар човек. Беше многу тих. Секогаш беше облечен во костим,задолжително носеше вратоврска и шешир. И беше вистински господин човек, “ рече неговиот син Круме. Тој наполни осумдесет и една година и поседува одлична меморија. Круме фактографски ми го раскажа целиот животен пат на татко му Јован велејќи дека памети се што е значајно за неговите родители кои немајќи пород одлучиле токму нему да му ја подарат родителската љубов и грижа. За тоа Круме им е неизмерно благодарен.
(Мајстор Јован е прв од левата страна)
Она што Круме го слушал од своите родители било дека татко му Јован во Бугарија останал се до 1924 година. Потоа се вратил во Велес и се посветил на татковиот занает. Купил машини за правење на чешли и започнал продажба која за брзо време му донела профит. Тогаш заедно со татко му Ѓошо изградиле семејна куќа што до денес постои во Велес и се наоѓа на спротивната страна од поранешниот хотел „Вила Зора“.
Јован дел од машините ги сместил во новата а дел во старата куќа. Произведувал квалитетни чешли и ги продавал во скоро сите градови во Македонија. Кога заработил доволно пари се оженил со Десанка, ќерката на семејството Бузилови од Башино Село.
(Мајстор Јован го води орото)
Неговите бизнисменски квалитети ги препознале тогашните Србските власти кои посакале да соработуваат со Јован. Така кога тој од селото Ногаевци ги купувал старите волови и крави, властите нему му дозволиле да ги користи роговите за репроматеријали додека месото завршувало во кујната на војската. Тогашната држава на селаните им возвраќала со тоа што им давала да одгледуваат здрави и јаки волови и приплодни крави. И покрај убавата плата, што на Јован му ја давале властите тој избрал неговиот животен позив сепак да биде татковиот занает.
(На семејната фотографија на Хаџи Наумови мајстор Јован го држи внукот а сопругата Десанка е жената облечена во црно)
„По смртта на дедо ми Ѓошо татко ми останал сам и продолжил посветено да работи на занаетот од утро до мрак. Бидејќи со мајка Десанка немале деца одлучиле да ме посвојат. И никогаш не сокрија од мене дека ме земале од семејството Манаскови. Си ги знаев и биолошките родители но јас ги сакав и секогаш со мајко и татко им се обраќав на луѓето што ме сакаа, ме одгледаа и целосно ми се посветија. Голем другар на татко ми Јован беше адвокатот Велко Велев. Беше во длабока старост кога го викна Велко и од него побара да направи тестамент во кој сакаше сопственоста на целиот имот да ја наследам. Едвај го разубедив тоа да се случи не веднаш туку по неговата и смртта на мајка ми. Тоа беше само еден од безброј примери со кои ми ја докажуваше неприкосновената родителска љубов. Таква беше и мајка Десанка. Затоа многу ги сакав и почитував. Беа богати со пари и со дух. Татко не сакаше лош збор да чуе за своето семејство“, рече Круме.
( фотографија од семејниот албум на Хаџи Наумови)
Јован бил одличен бизнисмен. Штом опаднала продажбата на машките и женски чешли тој веднаш купил машини за влачење на волна. Тоа се случило во 1960 година кога Велес немал влачар додека се произведувале големи количини на волна. Тогаш Јован го започнал овој занает со машините што ги поставил во семејната куќа поточно две години по женидбата на син му Круме со снаата Лепа. Првата нивна рожба бил синот Јован, крестен по името на дедото. .
( Круме и Лепа Хаџи Наумови)
„Моја и желба на сопругата беше да го овековечиме името на татко Јован. Тој беше пресреќен. Направи голема веселба во домот. Ги покани сите другари, адвокатот Велко, Коце Алексов, Богдан ковачот, Сокол, Ѓорѓи, татко му на Орде Апашот и многу други. Сите го славевме неговиот наследник по име. Подоцна ни се родија двете ќерки. Првата го носи името на мајка Десанка, а втората ја крстивме Јасминка. Моите родители беа најсреќните луѓе на светот, се радуваа како мали деца додека секојдневно ги чуваа внуците и подеднакво ги сакаа,“, вели Круме.
Тој е наследникот на влачарскиот занает на татко му Јован се додека не заминал во војска и не се вработил како возач во Брза помош. Потоа неговата сопруга Лепа била десна рака на свекорот во влачарската работилница. Таа брзо го научила занаетот и по неколку години полагала пред комисија како единствена жена мајстор за влачење волна до денеска во Македонија.
(Лепа Хаџи Наумова, единствена жена мајстор за влачење волна во Македонија)
„Во шеесетите години на минатиот век имаше многу волна. Со товари ни носеа волна жителите од селата Јаболчиште, Бузалково, Иванковци, Чашка, Ногаевци, Сујаклари. Работевме со свекор ми без прекин затоа што тогаш немаше други мајстори во градот . Свекор ми почина во 1976 а две години подоцна и свекрва ми. Многу ги сакав и почитував. Беа предобри кон мене. Останав сама да работам на големата машина што сверкор ми ја купи и ја донесе од Бугарија. Еве и денес работам. Сега доаѓаат помалку луѓе кои бараат да им извлачам волна бидејќи повеќе не плетат волнени чарапи, блузи, појаси но, сеуште постојат такви на кои им вршам услуга.Влачарскиот занает не е лесен. Но, кога се сака се се може.Најтешко ми е кога треба да ги исчистам валците на машината која е стара педесет и шест години и досега не покажа ниту еден дефект,“ рече осумдесет годишната Лепа.
(мајстор Јован со занаетчии фотографиран на манастир „Свети Димитрија)
Таа ме испрати од домот на Хаџи Наумови велејќи ми дека дур е жива ќе влачи волна. Инаку Македонија сега има само тројца мајстори влачари.
Стоилко Андреевски