Димитрија Трипчев – Американецот, еден од најбогатите бавчаванџии во стар Велес

Бавчаванџијата Димитрија Трипчев – Американецот бил еден од најпознатите велешани во минатиот век прво поради тоа што имал голема бавча, од 26 декари, и второ поради тоа што по неговото враќање од печалба во Америка бил еден од најбогатите граѓани на Велес. Американецот умеел да го покаже своето богатство преку убавиот,скап бел костум како и големиот шешир кои постојано ги носел. Така, штом Димитрија Трипчев минел по улиците секогаш го привлекувал вниманието на тогашните млади велешанки поради убавината и впечатокот што го оставал, како вистински Американец.

Тој бил роден во 1884 година во селото Ораовец и уште на мала возраст бил задоен со напредни револуционерни идеји на неговиот најдобар другар и најмлад Гемиџија Милан Арсов како и со неговиот брат Панче Арсов. Димитрија бил бакал во селото, сопственик на бакалница или продавница која ја наследил од татко му, место во кое обично ноќе долго останувале со Милан Арсов и други во тоа време напредни млади Македонци. За жал Димитар млад останал без родителите па така со брат му Никола и сестрата останале сираци. Тој станал земјоделец туку дошол во Велес и работел на изградбата на пругата Велес- Прилеп.

(Димитрија Трипчев на печалба во Америка)

Штом се запознал со семејството Чаушеви, на печалбар во Америка, Димитар добил покана да замине во Америка на која се одзвал и заминал во ветената земја. Таму пријателот го вработил на изградбата на железницата. По неполна година Димитар станал близок пријател со раководителот на железницата и така станал главен и добро платен кувар. Вредниот Македонец, по пет-шест години, спечалил пари и пред Балканските војни, се вратил назад во Македонија додека парите му ги оставил да ги чува пријателот во Америка бидејќи стравувал дека на враќање Турците можат да му ги земат. Штом стигнал во Велес Димитрија живеел кај братот Никола, во изнајмената куќа во маалото „Соколана“.

(Пасошот на Димитрија Трипчев – Американецот)

По завршувањето на Балканските и Првата светска војна, штом власта на тогашна кралска Југославија прогласила владеење над Македонија, Димитрија му пишал на пријателот во Америка да му ги испрати парите во една од најголемите банки во Солун. Речено сторено. Парите пристигнале и Димитрија заминал за Солун од каде се вратил со спечаленото богатство во Америка. Тогаш низ Велес се разнел глас дека Димитрија Американецот е многу богат и дека најбогатите велешани треба да му понудат да бидат ортаци во работата со тоа што и тој ќе може да вложува во заеднички инвестиции. До денеска никој не знае колку тежел американскиот капитал на Димитрија кој штом ги извадил доларите го собрал семејството и секому подарил по еден долар, рече деновиве адвокатот Пенчо Трипчев додека ми ја раскажуваше приказната за дедо му Димитрија.

(Доларот што Димитрија Трипчев – Американецот го подарил на секој член на семејството)

„Тој долар и денес го чувам како мил и драгоцен спомен на дедо ми“ рече Трипчев.

Тој се потсети на ликот и животниот пат на дедо му за кои слушал од родителите. Тие му кажале како во тоа време, постарите велешани го советувале Димитрија – Американецот дел од парите да ги вложи во купување на земја. Димитрија ги послушал и така од богат Турчин во Велес купил бавча, градина, од 12 декари. Со Турчинот склучил договор со кој три години ги превзел најдобри работници за да ги научат аргатите како најдобро се одгледуваат градинарски култури. Бавчата се наоѓала веднаш до брегот на Вардар во денешната велешка населба Речани паралелно на месноста која граѓаните ја нарекуваат Бент. Работата во бавчата тргнала добро кога рано произведените домати, пиперки, компири, краставици и други градинарски култури биле барани на пазарот па така Димитар почнал да заработува. Имало пари за живот и за заштеда. Штом заштедата станала доволно голема,во 1922 година, семејството заедно со Никола Лазаров ја купило куќата на Манче и Ката Чичевалиеви во „Џајково маало“ или „Тошина чешма“ и во неа живеело цели единаесет години. Потоа ја урнале и изградиле многу убава нова куќа.

(Димитрија и сопругата Донка Трипчеви)

„Дедо ми бил вистински господин. Вистински Американец. До бавчата одел качен на коњ. Таму прво ја проверувал работата на аргатите а потоа легнувал во лулката и се одмарал. Бидејќи работата добро му одела купил уште четиринаесет декари бавча и станал еден од најголемите производители на ран зарзават, ран зеленчук, во Велес. Потоа од другар му Велко Велев, познат адвокат, купил канцеларија и ја преуредил во дуќан за продажба на рано градинарските производи што ги произведувал на бавчите“, рече Пенчо Трипчев.

Потоа Димитрија за помошници на бавчите и во бизнисот ги ангажирал внуци од брат му Никола, Славе и Милан, на кои им купил по една бавча и по една куќа што тие преку работата му ги исплатиле. Му помогнал и на Коло Туџаров, сирак и многу вреден аргат, кој повеќе години работел во бавчите. И кога доволно добро го развил рано градинарското производство, Димитрија подигнал еден хектар лозје, а во подрумите на новата куќа направил и современа винарска визба.

(Димитрија со сопругата и членови на семејството Трипчеви)

„Во 1911 година, кога се вратил од Америка , дедо се оженил со Донка Ѓошева со која имале два сина Ангел и Пенчо и две ќерки Васа и Марионка. И за време на Втората светска војна Димитар се занимава со градинарство. Тој секојдневно бил на бавчата а неговиот син Ангел ги продавал производите во дуќанот. Штом синот се вработил во полиција тогаш дедо бил и на двете места се до 1945 година кога само во пазарните денови бил во дуќанот. Но се додека не почина, во 1958 година, не се одвои од бавчите. Земјата му беше длабоко вкоренета во душата и срцето. Тој прв во Велес изгради стакленици за расад и затоа на пазарот прв изнесе градинарски производи. Беше глава на семејството, неговиот збор беше секогаш реален, правичен, непогрешлив и сепак знаеше да признае дека не мора да значи дека тој е најпаметен. Беше голем ловџија. Голем другар беше со адвокатот Велко Велев со кого минеше часови под дебелите сенки на дрвјата во бавчата додека разговараа на бројни теми. Јас го паметам по аманетот што ни го остави велејќи : Никој од наша куќа да не оди повеќе на јабана. Беше многу горд што има внуци“, рече Пенчо Трипчев.

Но, Димитрија исто така ги заветил своите синови, Ангел и Пенчо, бавчата никогаш да не ја остават. По неговата смрт во бавчата работел неговиот син Ангел.

„Татко ми Ангел се оженил со мајка Благојка, прилепчанка од семејството Чавлеви. Тие беа многу добри кон мене, брат ми Димитар и сестра ми, не образуваа и не воспитуваа да бидеме академски граѓани. Името на татко ми го носи мојот син Ангел. Тој е мојот наследник, професионално, иако јас се занимавам со адвокатура а тој судија. Инаку во спомените што ги зачував и се поврзани со татко, секако најдраго ми е неговото другарство со фотографот Љубе Манушев“, рече Пенчо Трипчев.

Инаку, денес постарите велешани многу убаво се сеќаваат на ликот на Димитар Трипче – Американецот, како на добар човек кој знаеше што значи да бидеш сирак и секогаш им помагаше на чесните и сиромашни но вредни велешани. Тој остави убави спомени за себе и за своето семејство.

Стоилко Андреевски