Тоциновски: Руинирана куќа на фамилијата Мискинови би била многу уникатен и целотворен споменик на башиноселските амбасадори

Елена Борисовна Гончарова е родена во 1928 година. Таа доаѓа од семејство на благородници од Санкт Петербург. По завршувањето на Првиот педагошки институт, таа работела како наставник, а потоа како експерт за патенти во радио-електронската индустрија. Од крајот на 80 години ја започнала својата активност во создаденото историско и друштво “Меmorial”, со што и`се овозможени контакти со интересни луѓе и покрај ужасните години на репресија на културата и благородништвото.

Елена Борисовна Гончарова 

Во февруари 1992 година, добротворната заедница “Благодариме мајка” е основана за да и помогне на старата петербургска интелигенција, која страдала од одмазда во 1930-тите и 1950-тите и ја преживеала блокадата. Во истиот период се случуваат значителни состаноци и контакти со руските емигранти од првиот бран. Емоционалната комуникација, разговорите и сеќавањата на овие луѓе ја создадоа атмосферата на предреволуционерниот Петербург. Оттука е и интересот прикажан во семејните хроники. Размената на впечатоци, приказните за емигрантскиот живот и пристапот до странски архивски материјали во голема мера биле дополнети со информации за дипломатските активности на Константин Петкович.

Елена Борисовна Гончарова ги собрала семејните приказни, фотографии и кажувања и направила автобиографија на нејзиниот прадедо Константин, постариот од браќата Петкович, на кои доста време и простор во својата работа им посвети и нашиот сограѓанин , проф. Васил Тоциновски.

Особено, неговите истражувачки пишувања беа изразени во периодот кога беше редовен професор на Катедрата за славистика, на Универзитетот во Ријека, Република Хрватска, каде дојде непосредно во допир со животот и делото на Андреа Петкович.

– Јас, истражувајќи го Башино село, дојдов до сознија за корените на фамилијата Петкович, односно Мискинови, кои се доселиле одамна во селото. Дедото Петко започнал како трговец со крупна стока, а во Башино село кружи и приказната како се збогатил. На почетокот на 19 век, па се до средината, фамилијата Мискинови прераснале во богати трговци со жито и стока и се знае дека тргувале и со гемии до Солун. Поради несигурноста и насилствата, браќата Константин, а потоа и Андреа биле испратени во Одеса, Русија, каде завршиле приватен лицеј, а потоа запишале дипломатски студии во Ст. Петербург, рече проф. Тоциновски.

Андреа седи и Константин Петкович

Вера Андреевич Петкович

Константин Димитрија Петкович (1824 – 1898) е македонски преродбеник, поет, преведувач, научник и руски дипломат. Тој е првиот Македонец кој ги завршил славистичките студии на Историско-филолошкиот факултет на Петербуршкиот универзитет. Константин Петкович се образувал на Ришељевскиот лицеј (1842 – 1846) и семинаријата во Одеса (1846 – 1848), а потоа студирал словенска филологија на Петербуршкиот универзитет (1848 – 1851) кај прочуениот славист Измаил Иванович Срезневски. Уште во текот на студиите Петкович почнал да се бави со книжевна работа. Пишувал стихови и преведувал од разни славјански јазици на македонски, „бугарски“, јазик.

Автор е на една од првите стихотворби во новата македонска поезија и е потписник на првиот труд од славистиката напишан на македонски јазик, кој е печатен во издание на Руската академија на науките. Пишувал на руски и на македонски јазик. Зборувал англиски, француски, италијански, романски и повеќе словенски јазици. Бил дипломатски службеник во Видин, Дубровник, Палестина и Бејрут.

Интересот на Петкович спрема старите славјански ракописи не згаснал под теретот на дипломатски ангажман. Во 1958 година, како член на меѓународна европска комисија за разграничување меѓу Црна Гора и Турција, тој го посетил манастирот Добриловина кај Мојковац, кој бил изложен на разурнувања од страна на башибозуците. Во манастирот Петкович нашол де¬вет стари српски ракописи, коишто ги зел со себе, за да ги проучува и сочува од пропаста. Единаесет години потоа, бидејќи се српски ракописи, на празникот на Св. Сава, со молба да ги чуваат во црковната библиотека тој ги пре¬дава на српската православна црква во Дубровник. Во 1877 година Петкович ја публикува студијата „Црна Гора и Црногорци“, со која сакал да ги запознае Русите и другите за народот кој заслужува посебно внимание.

Константин Петкович е автор на повеќе оригинални творби и на преводи од чешки, словенечки, а автор е на низа научни прилози од историјата и филологијата. Со своите книжевни и научни трудови зазема едно од многу значајните места во галеријата на македонските преродбеници. Преводот на Петкович на познатиот „Либушин суд од Краледворскиот ракопис“ на чешкиот писател Вацлав Ханка, се јавува како љубопитен обид за создавање на литературен јазик на основа на централните македонски дијалекти“.

Во текот на 1853 година Константин Петкович бил дописник на „Цариградски весник“, за кој пишувал и велешанецот Јордан Хаџи Константинов Џинот. И двајцата имале блиски контакти со Друштвото на српската словесност во Белград.

Константин Петкович по Кримската војна (1853 – 1856) стапил во руската дипломатска служба. Од тогаш па се` до 1880 година, како руски дипломат службувал во Видин, Дубровник, Палестина и Бејрут. По завршувањето на работата во комисијата за разграничување на Бесарабија и Турска (20. IV. 1857), Петкович бил назначен за секретар на рускиот конзулат во Дубровник. Потоа, скоро петнаесет години Петковиќ поминал како руски конзул во Дубров-ник. Исто така, тој ги застапувал руските интереси во Црна Гора и воспоставил блиски врски со црногорскиот кнез П.П. Његош. За време на долгогодишниот престој во Дубровник конзулот Петкович покажал извонредни дипломатски способности. Тој посебно се интересирал за животот на српската православна општина во Дубровник, така што, покрај честите парични прилози што ги давал за црквата и сиромасите, тој оставил и една интересна статија за историјата на српската православна општина во Дубровник (1859).

„Либан и Либанците“ книжевно дело на Константин Петкович 

Петкович од Земун продолжил за Загреб, Љубљана и Трст, од каде преку Венеција и Атина, заминал за Света Гора. Од октомври 1852 година тој цел месец ги обиколува манастирските библиотеки и ги проучува славјанските-книжевни споменици. Своите истражувања, тој ги објавува подоцна во книгата „Обзор авонских древности“ (1865) во која за првпат изнесува некои податоци дотогаш непознати за науката. Исто така, тој ги претставува нетрпеливоста и сложените односи меѓу грчките и славјанските монаси, кои се појавуваат со почетокот на заедничката борба на Македонците и Бугарите за црковна независност.

Во 1853 година, во Известија на Вториот оддел на Императорската академија на науките, бил објавен првиот труд на Петкович од областа на славистиката: „Известия К. Д. Петковича о рукописях Зографского Святогорского монастъьря“. Прилогот на Петкович е напишан на македонски јазик, со изобилство примеси од рускиот јазик и некои бугаризми. Трудот на Петкович е напечатен со тогашната азбука што беше во употреба во руската, српската, бугарската и македонската книжевност.

Книгата на Е.Б.Гончарова „ Мојот прадедо К.Д.Петкович“ фрла нови погледи и сознанија за животот и делото на К.Петкович и е вредно четиво за истражување.

– Во Башино село ја пронајдов старата и руинирана куќа на фамилијата Мискинови, од која потекнуваат браќата Петкович. Малку е потребно ова куќа да се реновира и претвори во спомен куќа, нешто што Башино село го нема, а го нема ниту Велес и Македонија. Тоа би бил многу уникатен и целотворен споменик на башиноселските амбасадори , кои никогаш не заборавиле oд каде им се корените. Тоа е убава можност за поврзување на руската и македонската историска и книжевна мисла и дополнување на сознанијата и истражувањата на ликовите и делата на браќата кои Башино село го поставија во аналите на руската дипломатија. Книгата ја добив од авторката, печатена е во 2013 г. во Ст. Петербург и сметам дека е голем придонес во расветлувањето на непознати моменти од животот и делото на постариот брат Константин. Предизвик би бил преводот на ова книга од руски на македонски јазик, што би бил и голем допринос за воспоставување на нови мостови за соработка со научната и литературна мисла на Русија, додаде проф. Тоциновски.

Времето тече, се` се менува , но корените остануваат за навек.

Љупчо Данов