Трајко Чочето – фурнаџијата на Дворовчани
Мирис на штотуку печени симити, гевреци и домашен леб се ширел, секое утро, од фурната што со децении се наоѓала во приземјето на куќата на Ангел Марушката, во месноста Дворови, во Велес. Така фурнаџија Трајко Чочето ги будел граѓаните во околните куќи , помеѓу двете железнички пруги за Штип и за Гевгелија. Штом фурнаџијата започнел, со дрвената пекарска лопата да ги вади испечените векни леб, Дворовчанки веќе го имале подготвено дневниот ручек. Тогаш домаќинките тргнувале да ги носат земјените тави и грниња со чорби, грав, свински глави како и тепсиите со штотуку исуканите колпидиња, зелници, мазници и јајчаници. Нив ги оставале на печење во фурната а дома заминувале со испечениот тазе леб на фурнаџијата.
И се до пладне, додека жарот на разгорените дрва ги печел јадењата, низ сокаците се ширел вкусот на храна. Потоа според востановениот фурнаџиски „куќен ред“ почнувало печењето на арваниите, баклавите, фурмите. Слатките се печеле последни откако биле продадени пецивата и лебот и испечен ручекот. Во доцните попладневни часови кога ќе престаел да излегува чад од оџакот на фурната завршувал работниот ден за фурнаџијата.
Ретко кој од граѓаните знаел за неговиот тежок животен пат. Трајко бил син на познатиот велешки трговец Илија, сопственик на три дуќани на улицата „Вија Игнасија“ во Солун. Таму мајка му на Трајко, Анастасија, додека бизнисот цутел, ги родила четирите деца, ќерките Штерија, Родна и Ратка како и синот Ангел. Поради една голема неплатена сметка семејството западнало во криза и Илија се вратил во родниот Велес каде со парите од продадените дуќани , купил куќа во месноста „Мало Мегданче“. Потоа го научил срмаџискиот занает и отворил дуќан. Срмаџијата се соочил со голема семејна трагедија кога ги загубил трите деца, ќерките Родна и Ратка како и синот Ангел. Болката ја ублажиле раѓањето на синот Трајко,во 1895 година и неколку години подоцна на синот Богдан. Но срмаџијата Илија и неговата сопруга Анастасија не живееле долго. Набргу починале оставајќи ги сираци своите најмлади деца.
Тогаш грижата ја превзела нивната најстара сестра Штерија која останала вдовица. Трајко почнал да учи фурнаџиски занает. Кога ги совладал тајните на занаетот и одлучил да отвори фурна бил мобилизиран за војник во Првата светска војна. По завршување на војната се вратил во Велес и отвара фурна најнапред во центарот во месноста „Дворови“, до куќата на Пеневи и Галеви, спроти поранешната стоковна куќа „Нама“, а по неколку години ја зел фурната во куќата на Ангел Марушка. Во оваа фурна Трајко останал до крајот на својот живот.
„Дедо ми бил пресреќен кога ја отварил фурната. Кај него сите жители од Дворови носеле леб на печење и купувале симити, гевреци и други пецива. Најсреќен бил кога со оженил со баба ми Павлина Бабунска од Башино Село. Верувале или не, тие имале 13 деца но, за жал од нив живи останале само синот Благој и ќерката Бојанка“, рече внуката Павлина.
Трајко од раните мугри до доцна навечер останувал во фурната. Прво го месел и го печел лебот за аргатите кои наутро рано оделе по полињата. Од втората и третата фурна испечен леб купувале занаетчиите и газдите, кој подоцна оделе во дуќаните и фирмите. Трајко со денови и месеци на поголем број аргати им давал леб на вересија. Многумина од нив и не плаќале затоа што немале пари.
Внуката Павлина вели дека дедо и бил човек кој сакал да седне во меана, да се напие и да ја запее омилената песна „Ој, Коруне млад Коруне“. Кога станал еден од најдобрите фурнаџии во градот мајстор Трајко отворил фурна и во Башино Село. Во тоа време купил место и направил куќа во Дворови, позади фурната. Тогаш почнала втората светска војна. Велес бил бомбардиран од германски авиони и во него влегле бугарските војници. Војниците од Стара Југославија се разбегале на сите страни.
„ Дедо им помагал на војниците кои бегале од Германците. Баба Павлина раскажуваше како една вечер во фурната дошол исплашен војник кој се тресел од страв зашто едвај побегнал од гонителите. Дедо го скрил во задниот дел на фурната каде што чувал брашно. Кога се стемнило го повикал и тука во фурната седнале да вечераат. Војникот бил од кумановско-прешевскиот дел. Штом завршиле со вечерата дедо му рекол на војникот дека ќе спие тука во фурната а пред да го остават и довикнал на да му го подаде големиот нож за однатре да ја затвори вратата на фурната. Кога војникот го видел ножот се исплашил и си помислил дека тука, во фурната, ќе му згасне животот. Штом дедо и баба си заминале и се стивнало тогаш војникот станал, ја отворил вратата и си заминал“, рече Павлина.
Фурната на Трајко Чочето за време на Народната Револуција била често посетувана и од илегалци и од партизани. На сите Трајко им давал леб. По ослободувањето граѓаните земале леб и бели пецива со „точкички“. потоа во 1950 година, заедно со сите познати велешки фурнаџии, Чочето бил повикан во ново формираното претпријатие „Жито Вардар“ како обучувач за подготвување на леб. По неколку годишна работа во фабриката повторно се вратил во својата фурна во која работел до пензионирањето во 1967 година.
Фурнаџијата Трајко Чочето умре во 1983 година.
Стоилко Андреевски