Велешкото маало „Црна џамија“ името го добило по верскиот објект изграден од црн камен

Во јужниот дел од левата страна на Велес се наоѓа маалото „Црна Џамија“. Него Турците го викале „Паша маало“зашто во него живееле најбогатите паши и аги и поради изградената џамијата поточно „Црна Џамија“ која името го добила поради тоа што била изградена од црн камен. Според записи џамијата ја изградил Фазли Ахмет Паша, во 1559 година, откако нему му починала единствената ќерка. Тогаш пашата наредил, на широчинката во центарот на маалото, да биде погребано штотуку починатото дете и до неговиот гроб да биде изградена џамија. Поради големата тага кон чедото, Фазли Ахмет Паша им наредил на мајсторите, џамијата да ја изградат од црн камен што тој го плаќал со златници а се носел од непозната далечина. Тогашното турско население џамијата ја нарекувало и „Пашина Џамија“.

Во маалото „Црна џамија“ се до 1912 година живеело исклучиво турско население. Според кажувањето на најстарите жители, во денешното маало, претходно широчинката на која е изградена џамијата преставувала центар на животот во овој дел од градот. Таму турското население се собирало и за радост но и за тага.

За турските семејства не можевме да најдеме пишан документ бидејќи сите тие го напуштиле маалото и заминале за Турција . Првото помасовно иселување се случило после 1912, потоа во 1924 и во 1938 година за последните семејства да си заминат во 1954 година. На родното огниште останале само неколку семејства меѓу кои беше и берберот Сури а денеска син му Цуко со сопругата и децата. Како заминувале Турците во нивните куќи се населувало македонско население раскажуваа деновиве Ристо Давчев или Бате Риле како и Нада и Живка Панови. Тие се најстари жители во овој дел на градот.

Според нивното кажување на крајот од маалото живеело едно српско семејство. Прв до нив, во купена куќа од турско семејство, се доселил велешанецот Коце , син на Ристо и Риса Давчеви, во 1931 година. Тој ја продал куќата на месноста „Јаворче“ на Мегдан а потоа неговиот пример го следеле уште две македонски семејства. Коце бил брат на Гече и татко на три деца Ристо, Бисера и Виолета. Синот Ристо со сопругата Лепа има три ќерки Нада, Валентина и уште една на чие име староседелците во „Црна џамија’ не успеаја да се сетат. До Давчеви живееле Димко и Тимка Николови со синовите Коле, Ангел, Ордан и Бошко и со ќерка Цвета, а до нив биле Лазо и Бојана Стојкови со синовите Владо и Тошо и ќерките Велика, Нада и Менка. До нивната куќа, до 1939 година живеело турско семејство, а веднаш до нив било семејството на Борис и Стојна Темелкови со синот Киро и ќерката Лепа.

Во улицата која води кон џамијата живеело семејството Букварови, таткото Ане и мајката Маре Костови со синовите Киро, Мето и Јове и веднаш до нив било семејството на Круме и Грозда Коцеви со синот Ѓоре и ќерката Веса. Потоа следна била куќата на Васе и Пандора Митева со синовите Каме, Коле, Анче и ќерката Цвета. Таму живее и семејството на Анчо и Марија Бондиќови со синот Митко и ќерката Вера, па Лазо Настов со синот Дико, па Ѓошо и Цвета, потоа Трајко и Сава Панови со синовите Круме,Аце и Лазо и ќерката Бода. Бо овој дел на маалото живеат и Коце и Лена Стојкови со синовите Темо, Тоше, Ангел и Баже па Ѓоре и Марето Коцеви со синовите Трајче, Стојан, Коце и ќерките Слоботка и Вера, потоа Баге и Љупка Чапови со синот Златко и ќерката Роска, а до нив биле Јован и Менка со синовите Љубе, Панче и Коле и ќерките Господинка, Велика и Лила. До нивната била куќата на Трајко Муварот со сопругата Иванка и ќерките Зорица и Даниела, па Миле и Кире Муварови, па Добре и Драгица со синот Борче и шесте ќерки. До нивната била куќата на Јован па на Александар со синот Ѓоре и ќерките Олга и Летка. До нив биле Иле и Блага со синот Зоран и ќерките Грозда и Снежа, па Бошко и Фанка Николови со синот Бојчо и ќерката Весна, па Ангел и Пала Николови со синовите Ангел, Диме и Иле и ќерката Васе. Во наредната куќа живееле Киро и Пала Мачавелови со синот Коце и ќерката Валентина, а до него бил неговиот брат Боре и Сута Мачавелови со ќерката Весна.

Во правецот кон џамијата се наоѓа куќата на Петре и Марика Коцеви со синот Љубе и ќерките Вера и Ратка, потоа на Борко и Донка Ристови со ќерките Валентина и Невенка, до нив куќата на Тоде и Невена Ристови со синовите Ладе и Ацо и две ќерки, па на Васил Караџов со синот Диме. До нивната куќа живееле Ристо и Родна Гугутлиеви со синовите Кочо и Коле и ќерките Родна и Маца. Во близина на џамијата се наоѓа куќата на Милан и Фила Зафирови со синот Андреа и ќеркитев Снежа и Вера. Синови на Андреа се Миле и Дачо. До нив живееле Пенчо и Горда Камчеви со синот Зоран и ќерките, па Митко и Вера Бондиќеви со синот Сашо и ќерката Марлена, а таму живееле и Ацо и Рума со синот Антон и ќерките Снежа и Бетка како и Живко и Нада Камчеви со синовите Пере и Тони.

На горниот дел од маалото живееле арабаџијата Гиго и Ленче Андови со синот Тоше и ќерките Цветанка и Љубенка. Во маалото живееле и Ѓорѓи и Богда Гушеви со синовите Благој, Драган и Јове, па Киро и Анка Темелкови со синот Диме и ќерката Стојка, потоа Темелко и Велика Настови со синовите Боле, Доне и Добрила како и Живко и Лоза Павлови со синот Николче и ќерката Марина. Во близина на џамијата се наоѓала фурната на Бошко и Дора со синовите Љубе, Диме и ќерките, потоа Петре и Павлина Бабунци со синот Ристо и ќерките Ника и Нада, а до нив било семејството на берберот Трајко, со жена му Драга и синот Ицо.

Во сокачето на источната страна од џамијата се наоѓала куќата на Борис и Наталија Арсови, со синот Симо и ќерките Цветанка и Сута, а веднаш до нивната куќа, во ист двор живееле Сокол и Сута Арсови, татко и мајка на Борис, Ристо и Трајана. Таму живееле Ацо и Лила Медарови со синот Миле, па Игно и Иванка Медарови со синот Ристе, потоа семејството Маџарови, како и Раде и Љубица Камчеви со син Кире, семејството Џунџеви со ќерката Васа, во чија куќа моментално живее турско семејство. Во близина на џамијата се наоѓа куќата на браќата Дејанови, Трајче и Стојче-терзијата, па на семејството на Ристе и Маре Панзови со синовите Драган и Лазе и ќерката Олгица.

На излезот од денешната улица „Коле Цветков“ која води кон „Бела Џамија“ и градското пазариште, се наоѓало турското училиште кое било сместено во убава висока куќа. Во него покрај настава на турски се одржувала и на македонски јазик што ја посетувале децата на македонското население во градот и тоа секојдневно по два часа.

Во маалото живееле Киро и Менка Ицкови со синовите Јосе, Диме и Аце и ќерката Летка, потоа Крсте и Перушка со синовите Димитар, Коста и Ангел и ќерките Ленче и Кате, потоа Перо и Славна Темови со синовите Диме и Аце и ќерките Коца и Маре. Таму куќа имале и Диме и Зора, потоа Лазо и Драга со ќерките Менче, Цвета и Зага. Во маалото „Црна џамија“ живееле и Благој и Димче Чушкови, потоа Трајко и Божана со ќерките Веса и Каролина, па Андреа и Весна, па Мице и Веса со синот Аце и ќерката, потоа Бранко и Олга со синот Николче и ќерката Маре, па Тоше и Рушка Ључкови до чија куќа се наоѓал и домот на Ганчо и Грозда Цветкови со синовите Коле, првоборец по кого и главната улица во маалото го носи името. Првоборецот има брат кој се вика Златко.

Потоа староседелци во ова маало се и Коле и Блага Николови, па Благој и Цвета со синот Иле, потоа Благој и Трајанка Митеви со ќерките Цвета и Слоботка . Таму живеело и семејството на Петре и Васа Ќурчиеви со синот Трајче и ќерките Деса, Бисера и Стојна како и семејството на Каме и Анѓа Петрови со децата Илија, Слободан, Драгица и Родна. Исто така во ова маало се наоѓаат куќите и на семејствата на Трајче и Цана Алексови со синот Лазе и ќерките Марионка, Бојана и Пандора како и на Диме и Зора Јовеви со синовите Баже и Саше.

Секако дека ова не се целосни податоци за наши сограѓани кои живееле во маалото „Црна џамија“. Редакцијата на порталот „Дума“ ќе им биде благодарна на читателите доколку се присетат, ни пишат или не информираат за имиња на семејства што таму живееле и се отселиле или пак што живеат но нашите соговорници ги пропуштиле. Наша цел е никој да не биде заборавен.

Стоилко Андреевски