Приказна за познат велешки дурмаџија

Објавено на 21 јули, 2019 во 08:28

Portana Solenoceshmice fin

Велес одамна бил познат како град на добри занаетчии. А имало многу занаети во велешката чаршија. И сите занаетчии добро работеле и се надополнувале. Но, после Балканските, особено по Првата световна војна занаетите полека започнале да замираат. Светската економска криза во триесетите години на 20-тиот век само го забрзала пропаѓањето на занаетите во Велес. За тоа пишувал и нашиот Коста Солев Рацин.

KukanaRacin fin

Овој разговор што ќе го прочитате е меѓу првите мои трудови , кога новинарски пробав да ги бележам искажувањата на велешани и да ги зачувам нивните зборови и емоции, со цел да останат сведоштва за некои идни генерации на читатели и вљубеници во велешката историја.

Veleshkaporta fin

Во белешката подолу е запишано искажувањето на еден велешки мајстор- дурмаџија (столар, тишлер) со кого неврзано проговоривме за велешките порти и нивната улога во велешката историја.

Да напоменам дека по негово барање нема да му го напишам името и презимето, иако , како што кажа – велешани ќе знаат за кого се работи.
Разговорот е воден на 12 март 1980 година.

– Јас имам 86 години. Велешанец сум. Од Велес подолго сум отсуствувал две години; војска кога служев.. Потоа, никогаш подолго од месец дена не сум отсуствувал од Велес. Името? Не ми го пишувај името, ме знаат велешани..Ќе ти кажам некои работи, оти гледам те интересираат. За Велес, за занаетите обичаите..Се гледа по муабетот дека си велешанец! Аааа, од Солено чешмиче си!? И фамилијата ти ја знам. Дедо ти и баба ти ги знаев, се сеќавам на татка ти- едино машко беше, две сестри имаше… Да, да и куќата ја паметам. Имаше дрвена порта. Убава порта беше..

– Е, па, моите од памтивека биле дурмаџии, столари што се вика. Занаетот мојот прадедо го донел од село Капеш.Тоа ти е село под Клепата. Турците го раселиле бидејќи било гнездо на ајдуци и јатаци. Дедо ми имал 5 – 6 години кога го донеле во Велес. Фамилијата се прибрала во една куќа под Којник, ја купиле. Мала , турска куќа , а тие единаесет души. Тесно. Ама, брзо се снашле и купиле уште две куќи. На местото на старата куќа, татко ми ја направи оваа. Јас ја преправив како што е сега, а понатаму децата и внуците нека му ја мислат.

– Мојот прадедо бил добар со дрвото. Бил дурмаџија, столар, тишлер, како сакаш кажи го! Уште како мал го земал ножето и делкал; кога потпораснал одел на пазар да се глави за работа и со себе носел ноже и парче дрво, па дури седел и чекал, си делкал со ножето- коњче, човече, петле… правел фигури од дрво! И ако немало работа, успевал да продаде некое фигурче и да донесе дома некоја пара! Ако требало цепел и дрва, сечел стебла по двориштата. Бил работлив и сите го викале за работа.

– Кога се замомчил станал чирак, па калфа и дуќан отворил. Правел врати, џамови, мртовечки сандаци, дури и дрвени куферчиња за одење во војска! Мислам, кажуваа и на гемиите работел! Имаше едно долго сврдло дома, во старата куќа. Баба ми кажуваше дека тој со него ги бушел стеблата на тополите, а потоа се врзувале со ортома меѓусебно. Толку знаеше таа за таа работа, за гемиите. Велеше дека прадедо ми со денови не се прибирал дома, на Вардар спиеле и во сезоната многу работеле со дрвото. Оделе со добици на Гроот, од таму носеле дрва за горење, за фурните , за ановите, по куќите.

– Бил песнарија, ораџија! Свадба, празник, оро не пропуштал. Како се викал? А , заборавив да ти кажам – Ордан го викале !

– Умрел однога, една пролетна приквечерина . Се вратил дома од чаршија, секој ден шетал по чаршија. Осумдесет години имал. Си дошол дома, седнал на каменот пред портата и си умрел така, седенката!

– Е, за камењата пред портите да ти кажам. Секоја куќа тогаш пред портата морало да има камен! Тој имал двојна улога: прво , домаќинот се поткачувал на коњот или на магарето на каменот, за да го јавне…Ако е човекот понизок, мора да се снајде! Навечер, се знаело – жените седеле на каменот пред порта и муабетеле. Им требало на нешто да приседнат кога се собирале на муабет, на маало. Обично домаќинката ја имала честа да седи на каменот пред нејзината порта, а другите си носеле столчиња, трупчиња, килимчиња. И турците ги пуштале своте жени, анамите, булите, „на порта” на муабет. Тука се разбирале новостите, се прераскажувале настани, се кажувале приказни, се пееле песни. И децата често седеле и слушале за обичаите, приказните, легендите, ги учеле народните песни, другарувале и играле. Што играле? Навечер, се знае „криенка-миженка“, крепи, ашици… Ги знаеш ти тие игри , во твое време сигурно сте ги играле!

– Ордан станал познат по портите кои ги правел со тајфата. Тој бил мајсторот, ама имал тајфа од 2-3 помошници. Правењето порти бил ценет и признат занает.

– Прво се земала мерка, а потоа на лице место се склопувале елементите. Се ставале столбовите, па горната греда, а потоа прагот. Прагот бил најважната работа, морал да биде добро направен, дури и во земјата подлабоко закопан, да не може да се поткопа! Тој е најважен за стабилноста на портата. Изгледа чудно, ама така е. Столбовите се закопувале во земјата и до половина метар,ако имало услови. Прагот бил масивен , вкопан во земјата, ако имало можност. Вратата имала две крила; најчесто едното фиксирано, а само едното се отварало. Крилата се правеле од масивно дрво – јавор, дабовина…Од нив зависела цврстината на портата! Зад вратите се ставале железни лостови, кои со алки се фиксирале за ѕид или на некој камен во земјата. Кога портата ќе се „замандали“, нема шанси да се отвори насила. Нити со туркање или влечење. Штиците се ковале со турски клинци, направени од железо кај ковач, а позади вратата врвовите им се свиткувале со токмак. Па ајде извади го после! Портите ги украсувале со метални делови, со метални розети, па со „тропалки“ во вид на лавовски или женски глави. Нив ги правеле железарите. Некои побогати велешани нарачувале вакви делови и од месинг. Портата се премачкувала со прегорено масло и зифт. Подоцна портите имале и брави со клуч и кваки. Имало клучари кои само брави за порти правеле. Тоа бил ценет занает.

– Добро направена порта била толку цврста, што и со секира не можела да се отвори! Ги нарачувале и богатите и посиромашните. Освен изгледот, се ценела и нивната заштитна улога. Во тоа време имало терор, арамии, грабање деца. Кога се стемнувало сите порти се замандалувале и сите по дома!

– Многу куќи имале мали порти , „капиџици”, за комуникација сосед со сосед. Имало потреба за тоа. А и турците своите „були” не ги пуштале на улица, ами преку капиџици си оделе на гости!

– Капиџиците им служеле и на комитите, на револуционерите, кога бегале пред потерите. Сум слушал дека и Кочо Рацин бегал пред потерите преку соседните дворишта, току преку овие „ капиџици”.

– Е, па тоа ти е за портите, камењата пред портите и капиџиците. Тоа ти е стариот Велес. Така било, така се раскажувало од старите. И уште нешто, секоја стара велешка куќа се правела така да биде свртена кон Вардар, да има „теферич” и да биде барем еден дел од денот осветлена од сонцето. Се барал простор и никој никому да не му смета. Такви биле тогаш луѓето, се почитувале.

Напоменувам дека мојот соговорник е стар велешанец, со име и презиме, но изричито ме замоли ако пишувам текст за него и нашиот разговор, да не го ставам неговото име и презиме. Јас неговата желба ја почитувам. Текстот е негово изворно кажување, без никакви измени.

Љупчо Данов,хроничар

 

Сподели:

Напиши коментар

Станете член на ДУМА.мк и споделете го вашето мислење преку коментар. Кликнете тука за да се најавите.

8xbet คาสิโนออนไลน์888
8xbet
8xbet
ผลบอลสดไทยทุกแมชทั่วโลก
วิธี สมัคร บา คา ร่า มือ ถือ
ดูบอลสดดูบอลออนไลน์
ข่าวฟุตบอล
8xbet บาคาร่า
8xbet เว็บพนันออนไลน์เว็บตรง
บอลไทย U23
แทง บอล เดี่ยว
ข่าวบอลอังกฤษ
การคาดการณ์การแข่งขัน
8xbet คาสิโนสด
คะแนน ผล บอล สด 888
พัทยาสปอร์ต
ข่าวกีฬาเขตร้อน
ผลบอลสดวันนี้
ดูบอลสด
ถ่ายทอดสดฟุตบอล
ราคา บอล ภาษา ไทย
8xbet แจกเครดิตฟรี 1000บาท
ไทยล่าสุดฟุตบอลยุโรป
ดูบอลออนไลน์888
โปรแกรม ฟุตบอล ไทย วัน นี้
8xbet
888 ผล บอล สด ภาษา ไทย
8xbet-สล็อตแมชชีน
ถ่ายทอดสดฟุตบอลวันนี้
ดูการแข่งขันฟุตบอลออนไลน์
วันนี้ล่าสุดฟุตบอล
ดูบอลสด
ดูบอลสดดูบอลออนไลน์
กษัตริย์สปอร์ต
เว็บข่าวกีฬา
ข่าวกีฬา ข่าวฟุตบอล
ดูบอลสด
ผล บอล ไทย 888
ฟุตบอลไทยล่าสุด
บอล วัน นี้ บ้าน ผล บอล
ผลบอลสดไทย
ผล บอล สด 888
อัปเดตข่าวบาดเจ็บ ล่าสุด
ผล บอล สด ตาราง คะแนน
ดูฟุตบอลออนไลน์
ข่าวกีฬา ผลการแข่งกัน
8xbet
ตาราง บอล สด ไทย
วิธี สมัคร บา คา ร่า มือ ถือ
ข่าวกีฬาวันนี้
ผลบอลสดวันนี้
8xbet
ข่าวกีฬาสดใหม่
Sport Live News
8xbet สล็อตออนไลน์
8xbet คาสิโนสด
meta789 สถานีข่าวกีฬาฟุตบอล
การเดิมพัน 8xbet
ผล บอล ไทย สด
8xbet
8xbet - หน้าแรกการเดิมพันออน
8xbet คาสิโนออนไลน์
ดูบอล ดูบอลสด
8xbet เข้าสู่ระบบ
8xbet คาสิโนออนไลน์
8xbet คาสิโนสดไทย
8xbet
ดูบอลสด วันนี้ HD ครบทุกคู่
ข่าวกีฬาวันนี้
8xbet คาสิโนถูกกฎหมาย
ดูบอลสดดูบอลออนไลน์
คะแนนฟุตบอล และข่าวสาร
8xbet
ดูบอลออนไลน์
ข่าวกีฬา ฟุตบอล
บอลไทย U23
ผล บอล พรีเมียร์ ลีก
TNS Thai Sport
ตก็สามารถดูบอลออนไลน์ได้ทันที.
8xbet
พนัน บอล สด
ดูบอลสดดูบอลออนไลน์
ตารางบอล
แพลตฟอร์มการเดิมพันชั้นนำของเอเชีย
ข่าวกีฬาวันนี้
เว็บไซต์รวมกีฬาและภูมิศาสตร์มนุษย์ของประเทศไทย
ฟุตบอลวันนี้ ถ่ายทอดสด
ผล บอล ไทย สด
โปรแกรม บอล ไทย u23
8xbet ออนไลน์
8xscore
ข่าวฟุตบอล
8xbet คาสิโนออนไลน์อันดับ1
วิธี สมัคร บา คา ร่า มือ ถือ
บอล สด 888
8xbet
สกายสปอร์ต
การดำเนินชีวิตที่เทคโนโลยี
ดูบอลออนไลน์ ไม่กระตุก
วิธี สมัคร บา คา ร่า มือ ถือ
สำหรับคอกีฬาอย่างคุณไม่ควรพลาด
8xbet สโมสรกีฬาออนไลน์และคาสิโน
คาสิโนออนไลน์ 8xbet
ไฮไลท์ฟุตบอลตารางบอล
ดูบอลออนไลน์ทุกลีกทั่วโลก
ผลบอลสดวันนี้
ฟุตบอลต่างประเทศ
8xbet คาสิโนออนไลน์
ดูบอลสดฟรี
ดูบอลฟรี android tv รองรับทุกระบบ
ข่าวฟุตบอลไทย
ข่าวฟุตบอลล่าสุด
8xbet เว็บคาสิโนสด
บอลไทย ตารางแข่ง
Nuru Sports Club
ดูฟุตบอลออนไลน์
8xbet เว็บบาคาร่าออนไลน์
ข่าวฟุตบอลไทยล่าสุด
วันนี้ล่าสุด
Sunshine Sports
ผลบอลพรีเมียร์ลีก
ข่าวฟุตบอลไทยล่าสุด
ดูบอลสดดูบอลออนไลน์
และกีฬาอื่นๆ
ผลบอลเมื่อคืน
8xbet เครดิต ฟรี
สารานุกรม
8xbet
ข่าวกีฬาวันนี้
ผลบอลสด
แทง บอล ขั้น ต่ํา
ผล บอล พรีเมียร์ ลีก อังกฤษ ล่าสุด ลา ลิ กา
บอลไทย
ตารางบอลล่าสุด
พรีเมียร์ลีก
ผลบอลผลบอลสด
โปรแกรม บอล
ข่าวการแข่งขันฟุตบอล
เว็บดูบอลออนไลน์ที่จะช่วยให้คุณ
8xbet คาสิโนออนไลน์
ดูทีวีออนไลน์
8xbet คาสิโนบาคาร่า
ดูบอลสด
การคาดการณ์การแข่งขันอ
ได้เครดิตฟรี 100 บ
โปรแกรม ถ่ายทอด ฟุตบอล สด
อัปเดตข่าวฟุตบอล ล่าสุด
ถ่ายทอดสดฟุตบอล
ฟุตบอลเชลซีถ่ายทอดสด
วิธีแทงบอลในเว็บ
ถ่ายทอดสดฟุตบอล
แทง บอล ออนไลน์ ยัง ไง
อัตรา แทง บอล
พนัน บอล สด
รวมข่าวฟุตบอล ผลบอล
ผลบอลสด7m888
8xbet การพนันออนไลน์
ข่าวกีฬา
ผลบอลสด
8xbet คาสิโน มีอะไรบ้าง
ฟุตบอลทีมชาติไทย
ตาราง ฟุตบอล ทุก ลีก
แทง บอล คือ อะไร
ตาราง คะแนน พรีเมียร์ ลีก
โปรแกรมถ่ายทอดสด
ดูบอลออนไลน์
ข่าวกีฬา
บอล พรีเมียร์ ลีก
คะแนน บอล สด
ผลฟุตบอล
ผลฟุตบอลไทยวันนี้
ผลบอลสดไทยทุกแมชทั่วโลก
ข่าวกีฬาออนไลน์
ไฮไลท์ฟุตบอล
Sports Around Thai
8xbet เครดิตฟรี50 แทง บอล
ไฮไลท์ฟุตบอล
สล็อตออนไลน์
กีฬาต่างประเทศ ผลบอล
เดิมพันแมนเชสเตอร์ซิตี้
ผลบอลสด888
8xbet คาสิโนออนไลน์เว็บตรง
ไฮ ไล ท์ แมน ยู ล่าสุด
ผล บอล พรีเมียร์ ลีก อังกฤษ ล่าสุด
เว็บไซต์เดิมพันกีฬาที่ดีที่สุด
ดูบอลออนไลน์
เดิมพันกับ 8xbet
วิเคราะห์บอล
8xbet
8xbet คาสิโนออนไลน์ที่ดีที่สุดในเมืองไทย คา
ข่าวกีฬาวันนี้ ล่าสุด
ดูฟุตบอลออนไลน์
ดูบอลสดไทย
8xbet สล็อตแมชชีน
พนัน บอล สด
ข่าวบอลพรีเมียร์ลีก
แม็กกี้ สปอร์ต
8xbet
ข่าวกีฬา ล่าสุด
4U Sports Thai
8xbet คาสิโนพรีเมียม
ข่าวกีฬาล่าสุด
ผลบอลสด888 บอลพรุ่งนี้
เกมสล็อต 8xbet
ดูบอลออนไลน์ทุกลีกทั่วโลก
ผล บอล สด 365
ผลบอลพรีเมียร์ลีก
8xbet คาสิโนออนไลน์
8xbet
กีฬาแห่งประเทศไทย
8xbet
ถ่ายทอดสดฟุตบอล
ข่าวกีฬาไทย 24
สล็อตออนไลน์เว็บตรงไม่ผ่านเอเย่นต์ PG SLOT99
ผล บอล สด sbobet
เว็บโป๊กเกอร์ออนไลน์ ที่ pokerthai99
ผลบอลสด
ฟุตบอลไทยวันนี้ช่องไหน
อัตรา แทง บอล วิเคราะห์บอล
รายการ บอล วัน นี้ พรีเมียร์ ลีก
ผลฟุตบอลไทยวันนี้
ถ่ายทอดสด บอลวันนี้ ช่อง
ถ่ายทอดสด บอลวันนี้ ช่อง
ทีเด็ดบอลวันนี้ 4 คู่ผลบอลสด
ตารางบอลวันนี้ ทุกลีก ภาษาไทย
ดูวิเคราะห์บอลวันนี้
ไทยลีก วันนี้ ถ่ายทอดสดไทยลีก วันนี้ ถ่ายทอดสด ช่อง ไหน
โปรแกรม พรีเมียร์ ลีก อังกฤษ ถ่ายทอด สด
เช็ค ผล บอล วัน นี้ พรีเมียร์ ลีก อังกฤษ
888 ผล บอล ผล บอล สด