БГНЕС: Ново име, стари стравови – Северна Македонија пред Претседателските избори
Северна Македонија викендов го одржува првиот круг од претседателските избори .Ова е првото гласање во земјата под ново име, додека општеството се бори со постојани економски проблеми и корупција.
Гласањето за церемонијалниот пост беше помалку од три месеци по договорот со Атина за промена на името, со што заврши деценискиот спор околу идентитетот меѓу соседите.
Спорот започна со независноста на земјата од Југославија во 1991 година, кога истакна дека сака да се нарече Македонија, против која Грција, која има северна провинција со исто име, по што му се спротивставува.
Премиерот Зоран Заев и неговиот грчки колега, Алексис Ципрас, во јуни минатата година постигнаа договор за додавање на “Северна” на името на Македонија, со што заврши 27-годишниот спор.
Договорот беше финализиран во јануари по долготрајната политичка битка и жесток отпор од националистите од двете страни на границата.
Во замена за промена на името, Атина рече дека ќе престане да ја оспорува кандидатурата на Северна Македонија за членство во НАТО и во Европската унија.
Додека европските лидери го поздравија договорот за името, обичните луѓе се борат да го споделат својот ентузијазам.
Скопје се надева дека ќе започне разговори за пристапување во ЕУ во јуни – но аналитичарите велат дека електоратот од 1,8 милиони нации во земјата е позагрижен за прашањата на издржливоста.
“Ми остана само да слушнам за НАТО, за Европската унија и за историјата на името”, вели Вера Смалиловска, фризерка од Скопје.
“Никој не се грижи за начинот на кој луѓето живеат, тие се заинтересирани само за моќта на она што останува да биде ограбено во оваа сиромашна земја”, рече 47-годишната жена за АФП.
Просечната месечна плата во северна Македонија е 400 евра (450 долари), а официјалната невработеност надминува 20 проценти, според Агенцијата за национална статистика.
Низок одѕив на гласачите?
“Многу гласачи, повикани да изберат од тројца кандидати, ќе сакаат да испратат порака до оние кои не сакаат да го слушнат”, рече политичкиот аналитичар Арсим Зеколи.
“Граѓаните се чувствуваат манипулирани од сите и се несреќни”, вели Мери Јордановска, истражувачки новинар. “Не можеме да продолжиме да ислужиме на историјата на ЕУ и НАТО засекогаш”, изјави таа за АФП.
Социјалдемократите (СДСМ) Стево Пендаровски (56) инсистира на јавна агенда поврзана со ЕУ.
“Гласањето на Стево Пендаровски значи гласање за европско образование, европска плата, европски стандард на живеење”, рече премиерот Заев.
Ако Пендаровски загуби или ако одѕивот е помал од 40 отсто потребен за валидноста на гласањето, Заев ќе претрпи низок удар .
Таквиот потег може да доведе до предвремени парламентарни избори и нова нестабилност во северна Македонија.
“Празна држава”
Предизвиците пред Пендаровски се десната Гордана Силјановска-Давкова, поддржана од главната опозициона партија ВМРО-ДПМНЕ, и Блерим Река, кој го претставува албанското малцинство.
Река, 59-годишен професор по право, се обидува да ја фрли мрежата кон повеќе гласачи надвор електоратот од етнички Албанци, кои сочинуваат 20 до 25 проценти од населението на Северна Македонија од околу два милиони луѓе.
Пендаровски има мала предност во анкетите за ставовите на гласачите.
Но анкетите – макар што на широко се сметаат за неверодостојни – предвидуваат втор круг, кој ќе се одржи на 5 мај, меѓу Пендаровски и Силјановска-Давкова.
63-годишната правничка се противи на новото име на земјата, но рече дека ќе го “почитува” договорот ако биде избран.
Силјановска-Давкова избра уште еден агол од нападот.
“Младите ја напуштаат земјата поради корупција, бидејќи имаме луѓе во власта, кои мислат само за работните места и иднината на своите деца за сметка на државниот буџет”, рече таа на митингот во централниот град Велес во неделата.
Река, исто така, предупреди дека “заморонеи се од институционализирана корупција” која предизвикува емиграција.
“Ако не успееме да изградиме една република основана на владеењето на правото, ќе се најдеме во празна соба”, рече тој на еден од предизборните собири.
Семејството на 50-годишниот водоводџија Јанко Велковски го илустрира овој ризик.
Неговиот син емигрирал во Германија, а неговата ќерка, медицинска сестра, сакала да го следи.
“Кога се слушне кандидатите кои зборуваат за иднината на младите буквално ми се превртува во стомакот”, изјави Велковски, кој живее во предградие на Скопје.
Според една студија на Светска банка, Северна Македонија загубила четвртина од населението помеѓу 2000 и 2015 година.
Извор: БГНЕС