Во Северна Македонија започна вакцинирањето со трета доза

Од денеска (27 септември) во Северна Македонија се аплицира трета доза на вакцина против ковид-19 како додаток на веќе досега примени две дози вакцини. Вакцинација со трета доза ќе се врши исклучиво со вакцина од производителот „Фајзер“, без разлика со која вакцина лицето претходно е вакцинирано. Трета доза ќе може да се прими шест месец по примена втора доза, а ќе се администрира заради поголема заштита на оние кои се најранливи и подложни на лоша клиничка слика при евентуално заразување од вирусот

Пишува: Симона Атанасова

Министерот за здравство, Венко Филипче, соопшти дека трета доза на вакцина ќе добијат сите граѓани постари од 60 години, здравствени работници независно од возраста и пациентите кои имаат трансплантации, кои се на дијализа или имаат имунокомпромитирана здравствена состојба.

Одлуката за трета доза на вакцина пред неколку дена ја донесе Комитетот за имунизација, како што велат, согласно препораките на Американската агенција за лекови и Европската агенција за лекови (ЕМА).

Иако многу земји започнаа со вакцинирање со трета доза на одредени граѓани, на светско ниво сè уште се дебатира дали и кому му е потребна дополнителна имунизација.

Каква е разликата помеѓу бустер и трета доза?

Важно е да се направи разлика помеѓу засилувачкa бустер доза на вакцина и трета доза на вакцина. Бустер дозата се дава на луѓе со нормален имунолошки систем, а трета доза на оние со ослабен имунолошки систем, па оттука произлегуваат сите дилеми поврзани со дополнителната имунизација.

Трета доза на вакцина е идентична со првите две и може да го подобри имунолошкиот одговор кај лица со ослабен имунитет, како што се приматели на трансплантација на органи чии првични одговори на вакцинација биле ниски. Во такви случаи, треба да се разгледа опцијата за администрирање дополнителна доза.

Засилувач (бустер) е дополнителна доза на вакцина, дадена откако заштитата, што се обезбедува со оригиналната доза, ќе започна да се намалува со текот на времето. Обично, ќе добиете засилувач откако имунитетот од почетните дози ќе почне да опаѓа. Засилувачот е дизајниран да им помогне на луѓето да го одржат нивото на имунитет подолго време или кога се работи за нов сој на вирусот, како што е делта сојот што циркулира сега.

„Фајзер и Бионтек“ на крајот на август апелираа дека ќе биде намалено дејството на нивната вакцина против коронавирусот шест месеци по вакцинирањето и препорачaa бустер доза за сите лица над 16 години.

Кои земји користат трета доза?

Иако сè уште траат истражувањата каков ефект ќе има третата доза, кој сè треба да ја прими и после колку време од примена втора доза треба да се прими трета, сепак, некои земји во светот одлучија да применуваат дополнително вакцинирање. Досега, во сите земји се користи трета доза само на производителот „Фајзер“ и тоа без разлика со која вакцина претходно била извршена имунизацијата.

Европската агенција за лекови ќе одлучува за трета доза на „Фајзер“ во октомври. Европскиот центар за превенција и контрола на болести (ЕЦДЦ) наведува дека нема итна потреба од трета доза за целосно вакцинирани лица во општата популација. ЕМА смета дека приоритет сега треба да биде вакцинирање на сите оние лица кои сè уште не ја завршиле препорачаната имунизација. Но, тие забележуваат дека треба да се земат предвид дополнителни дози на вакцина за луѓе со ослабен имунолошки систем.

Многу членки на ЕУ веќе одлучија да користат засилувачки дози и покрај правните ризици, бидејќи ЕМА сè уште нема донесено официјална одлука. Европската комисија пред месец дена соопшти дека одговорноста за одлучување да се вклучи бустер вакцина во кампањите за вакцинација ја имаат самите земји-членки и тоа може да значи дека во случај на неочекувани и несакани ефекти кај пациентите земјите од ЕУ може да носат правни последици.

Американската администрација за храна и лекови во средата ја одобри третата доза на „Фајзер“ за лица над 65 години, лица изложени на ризик од сериозни болести и оние кои се редовно изложени на вирусот. Но, ФДА со големо мнозинство ја одби препораката за поширока примена на трета доза, бидејќи сметаат дека таа не му е потребна на секого.

Светската здравствена организација (СЗО) смета дека третата доза вакцина не е неопходна и дека е потребно порамномерно распоредување на вакцините низ земјите во светот. СЗО не се согласува богатите земји да им даваат трета доза на своите жители, додека сиромашните држави немаат доволно вакцини ниту за прва доза.

СЗО во август повика на мораториум на трета доза на вакцинација против ковид-19.

Пред две недели, шефот на СЗО Тедрос Аданом Гебрејезус ги повика богатите земји со голема залиха на вакцини против коронавирус да се воздржат од нудење дополнителни дози на вакцината до крајот на годината и да ги направат дозите достапни за посиромашните земји. Тој ова го изјави откако претходниот апел за „мораториум“ на засилувачи беше во голема мера игнориран.

Нема да молчам кога компаниите и земјите што го контролираат глобалното снабдување со вакцини мислат дека сиромашните во светот треба да бидат задоволни со остатоци. Бидејќи производителите добија приоритет или беа законски обврзани да ги исполнат билатералните договори со богатите земји, кои сакаат да платат највисок долар, земјите со ниски приходи беа лишени од алатките за заштита на својот народ, изјави тој.

Трета доза на вакцина од производителот „Фајзер“ веќе извесно време се администрира во Израел. Истражување таму покажуваат дека третата доза од вакцината против ковид-19 создава 10 пати повеќе антитела во споредба со втората доза. Во Израел, чие население брои 9,4 милиони жители, 6,05 милиони лица примиле една доза, 5,56 милиони лица примиле две дози, додека 2,96 милиони лица примиле три дози од вакцините против ковид-19.

На крајот на јули Експертскиот комитет за имунизација им препорача на граѓаните на Србија, кои ја примиле втората доза на вакцина против коронавирус пред најмалку шест месеци, да им се даде трета, таканаречена „бустер“ доза на вакцина базирана на технологијата на РНК, како што се произведени вакцините од компаниите „Фајзер“ и „Модерна“, без разлика со каква вакцина биле вакцинирани претходно. Во Србија трета доза на вакцина првенствено примат лица со имунодефициенција и имуносупресивни состојби, приматели на трансплантација на коскена срцевина и солидни органи и лица на хемодијализа, постари од 70 години, постари од 60 години кои трајно престојуваат во домови за стари лица и други институции за социјална грижа и вработени во здравствените и социјалните установи, како и лица кои живеат со примарна или секундарна имуносупресија, но и „сите други лица“ кај кои поминале најмалку шест месеци од давањето на втората доза.

И во Ирска лица од ризична категорија ќе примат трета доза од први октомври. Велика Британија пред една недела започна со вакцинација против ковид-19 со трета доза „за подобрување на имунолошкиот систем на медицинските лица и најранливите Британци“. Трета доза им е понудена на деветте приоритетни групи, кои вклучуваат здравствени и социјални работници, оние кои живеат и работат во домови за стари лица и речиси сите постари од 50 години. Исто така, трета доза ќе им биде понудена и на помладите луѓе кои спаѓаат во ризична група. Франција, исто така, започна да дава трета доза на одредена загрозена категорија на граѓани уште на почеток на септември. Францускиот министер за здравство изјави дека се проценува дека околу 18 милиони луѓе ги исполнуваат условите за бустер доза.

Дали може да се мешаат разни типови на вакцини?

Во САД трета доза од вакцината „Фајзер“ ќе може да примат само оние на кои и претходните две дози им биле „Фајзер“. Но, за оние кои примиле вакцини од производителите „Модерна“ и „Џонсон&Џонсон“ нема доволно податоци за мешање на две различни ковид-19 вакцини.

Со иста итност ќе адресираме препопраки за вакцините Модерна и Џонсон&Џонсон вакцините веднаш што имаме достапни податоци. Но, во моментов нема доволно податоци за здравствените власти да препорачаат постарите приматели на вакцина од производителот Модерна да добијат засилувач Фајзер, на пример, или помлад примач на Џ&Џ, кој има ослабен имунитетот, да добие доза на РНК вакцина, изјави директорката на ЦДЦ Рошел Валенски.

Во некои земји, како Германија, Канада, Шведска, Франција, Шпанија и Италија, веќе се мешаат вакцини од различни производители. Истражување во Шпанија покажало дека лицата што примиле една доза на вакцината на „АстраЗенека“ и втора од „Фајзер“ имаат повеќе антитела од лицата што примиле две дози од вакцината на „АстраЗенека“.

Сите коментари и забелешки поврзани со овој и другите написи на Вистиномер, барањата за корекции и појаснувања, како и предлозите за проверка на изјавите на политичарите и ветувањата на политичките партии, можете да ги доставите преку овој формулар