Земјоделскиот сектор се соочува со недостиг на работната сила и иновации во услови на зголемени дигитални барања

Во рамки на проектот „SMARTLABOUR“, чија цел е поттикнување на иновациите, дигиталната трансформација и развојот на пазарот на труд во Западен Балкан, се одржа работилница на 3 и 4 јули 2024 година во Скопје. Организацијата на овој настан е поддржана преку регионалниот проект „SMART Balkans – Civil Society for Shared Society in the Western Balkans“ имплементиран од Centar za promociju civilnog društva (CPCD), Центар за истражување и креирање политики (CRPM) и Институтот за демократија и медијација (IDM) и финансиски поддржан од Министерството за надворешни работи на Кралството Норвешка (NMFA).

Клучните учесници се собраа за да разговараат за стратегиите за градење вештини неопходни за ревитализација на земјоделскиот сектор. Претставници од Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство, водечки земјоделски факултети и регионални невладини организации како што се CREDI, RE-PEOPLE, ИМПЕТУС и WE EFFECT.

Земјоделството останува еден од виталните економски сектори во Северна Македонија, снабдувајќи ја нацијата примарни ресурси и храна. Сепак, предизвиците со работната сила, стареењето на работната сила и потребата од одржливи практики ја загрозуваат иднината на секторот. Александар Костадинов, експерт за ИМПЕТУС, сподели увид во променливиот придонес на секторот во македонскиот БДП, кој падна од 10% во 2010 година на 7% во 2023 година, бидејќи другите сектори продолжуваат да растат со побрзо темпо.

Недостигот на работна сила ги влошува овие прашања. Државниот завод за статистика известува за значително намалување на бројот на работната сила, при што вработеноста во земјоделството падна од 121.000 во 2011 година на само 54.000 во 2023 година. Увозот на земјоделски производи продолжува да го надминува извозот, зголемувајќи го трговскиот дефицит и ја нагласува потребата за секторски промени. Употребата на модерната технологија останува ниска, делумно поради потпросечните плати во земјоделството – 20% пониски од националниот просек.

Оваа работилница создаде платформа за размена на идеи со бизнис лидери, академски претставници и граѓанското општество за забрзување на дигиталното усвојување во земјоделството. Дискусиите ја истакнаа итната потреба на секторот за дигитални алатки и вештини, со фокус на технологијата на сензорите, автоматизираните машини и роботиката за да се поттикне продуктивноста и да се намалат барањата за работна сила.

Претставниците од Србија ги споделија своите достигнувања, истакнувајќи дека земјоделството е препознаено како клучна компонента на нивната Национална Стратегија за паметна специјализација. Македонските чинители, пак, ја истакнаа потребата за усовршување во критичкото размислување, управувањето со податоци и интеграцијата на вештачката интелигенција – способности кои се суштински во современиот земјоделски пејзаж.

Панелистите ја истакнаа важноста на вештините како управување со проекти, аналитичко размислување и приспособливост, истовремено нагласувајќи го растечкото значење на „меките вештини“ како што се комуникацијата, лидерството и владеењето на странски јазици. Проактивноста, одговорноста и иновативното размислување исто така беа наведени како квалитети неопходни за земјоделската работна сила во иднината.

Дискусиите дополнително се осврнаа на опаѓачкиот интерес за земјоделски кариери кај младите луѓе, кои се повеќе се свртуваат кон флексибилни дигитални хонорарни платформи, привлечени од потенцијалот за повисоки приходи и непосредните награди. И покрај привлечноста на хонорарците, многу хонорарци се борат да обезбедат долгорочна финансиска стабилност. Горан Балески, претседател на Првата органска задруга, забележа: „Земјоделството нема привлечност, делумно поради ограничените позитивни примери во нашата земја“.

Учесниците се согласија дека за да се привлечат млади таленти и да се задоволат идните потреби, земјоделството мора да претрпи дигитална трансформација која вклучува ракување со податоци, вештачка интелигенција и алатки за деловна интелигенција. Како што рече еден од учесниците, „Иднината на работата ќе биде дијалог со вештачката интелигенција“.

Со поттикнување на дигитална вештина и размислување напредно, македонскиот земјоделски сектор може да се подготви за поотпорна, одржлива иднина – иднина која истовремено ќе ги модернизира практиките и ќе ја привлече следната генерација.

Дума.мк