Каде и зошто затајува градежната инспекција во Велес?

Илија Босилков дванаесет години е сопственик на стоковната куќа „Бос“ која се наоѓа на главната улица „Благој Ѓорев“ во Велес, но исто толку време мака мачи со диво поставените киосци пред вратата на неговиот објект.

– Доаѓаат луѓе од други градови да пазаруваат во мојот трговски и се чудат како може влезот да ми го узурпираат нелегално поставени киосци. Дојдоа и инвеститори од хрватската компанија „Вартекс“, кои имаа намера да го купат објектот, но се откажаа бидејќи околината не соодветствувала на нивните стандарди, се жали Босилков. Тој за самоволието на неговите сограѓани одамна ја известил општината иако не е тешко да се забележи бидејќи е на фрекфентно место.

Но, ова не е единствената локација каде, преку ноќ на градска површина се поставени вакви киосци. Ги има на повеќе локации низ градот, на влезот, на почетокот на мостот Гемиџии, на автобуската станица и во строгиот центар. Таков проблем имаат и станарите од зградата на ул.Благој Ѓорев“ 87, под чии прозорци во ноќните часови и за време на викендите беше изградена подлога по што беше поставен киоск наменет за сендвичара. Уште при изградбата куќниот совет алармираше кај градежниот инспектор, но активностите не престанаа.

„Оџакот од скарата е свртен кон нашите прозорци и не ми е јасно како ние ќе живееме секојдневно со мирис на скара. Какво е ова однесување и каква порака испраќа локалната власт со толерирањето на дивоградбите. Градежниот инспектор дојде доцна, состави записник, даде рок за отстранување на бараката и толку. Рокот помина, а никој ништо не презема“, велат од куќниот совет.

Велешани се сведоци дека за време на ноќта се ископа речиси цел брег од земја за да се создадат скалила и влез за неколку идни дуќани кои беа подземни гаражи на станбени згради. За узурпацијата на просторот и сечењето на околните дрвца, соседството се пожали до локалната власт, но и покрај тоа, градењето не се стопираше. Излозите веќе ја очекуваат стоката која ќе се продава во новоизградените диви бутици.

И покрај обидите ниту еден сопственик на нелегален објект не сака да говори јавно за неговото самоволие.

Од друга страна пак ним им се лути речиси сите засегнати граѓани и формирале иницијативен одбор кој за сега брои повеќе од сто велешани. Едногласни се дека градежниот инспектор е недостапен за нив, па преку писмо бараат итна средба со градоначалникот.

„Бараме да се произнесете која е визијата на општината за незаконски изградените објекти или поставени бараки и гаражи. Дали се согласувате со се погласните шпекулации дека нема ни закон, ни сила кои можат да го стопираат ширењето на дивата градба и зошто не барате одговорност од градежниот инспекторатот за кој сметаме дека е главниот виновник за ситуацијата“, пишува во дописот до градоначалникот.

Од инспекторатот преку соопштение велат дека обвинувањата ги сфаќаат како лична навреда, а преку нив се нанесува штета и на Општина Велес.

Поради досегашните неуспеси пак во борбата за правда Илија Босилков не е оптимист дека нешто ќе се промени. Тој веќе ги чувствува последиците во работењето но и покрај се вели дека ќе биде упорен во неговите обиди да се промени ситуацијата.

Дива населба е изградена во еколошки заштитената Бабуна!

Негрижа, беззаконие, уништување на природното богатсво. Ова се коментарите на екологистите после се позачестеното узурпирање на еколошки чистата околина по крајбрежјето на долниот тек на реката Бабуна близу Велес. Разочарани се од односот и на граѓаните и на локалните власти и се чудат на контрадикторноста оти од една страна општината го прогласи регионот за еколошки заштитено подрачје, а од друга дозволува негово уништување.

– Во кањонот на реката живееше белоглавиот орел, птица која и да ја нема на друго место на Балканот, но повеќе ја нема ни таму. Не ретко бевме сведоци и на присуство на ретки видови мршојадци и штркови како и ендемски растенија кои сега се во исчезнување. За да го заживееме локалитетот како туристичка атракција пред повеќе години реализиравме проект преку кој, на раце донесовме железен мост за да ги поврзува двата брега, патокази со автентичен изглед, како и слики на реткостите кои ги има таму. Луѓето кои веќе живеат таму ги уништија оти мислеа дека целта ни е да ги избркаме, рече д-р Ненад Коциќ, претседател на ЕД „Вила Зора“.

Бабуна е едно од ретките места каде велешани често се рекреираат и ги минат жешките летни денови таму. Лути се и рекреативците, кои не ретко ја користат реката за риболов, но и околината за спортување.

– Узурпиран е и патот и ливадите, а куќи има веднаш до водата. Како може ние да доаѓаме на кусо време, да кампуваме и да заминуваме, а тие не. Мислам дека се што е тука треба да се урне ама тоа е работа на општината, вели кампер.

Сопствениците на куќи веќе поднеле барање за легализација искористувајќи ги поволностите кои ги нуди законот за легализација за едно евро по метар квадратен. Очекуваат дека општината ќе има разбирање за нив.

– Па се зависи од градоначалникот и од општинската власт, нивно е д одлучат по нашите барања кои веќе ги доставивме до општината, а извршени се и мерења. Јас мислам дека и градот ќе има корист од тоа да си ги платиме давачките и да си ги легализираме куќите. Јавна тајна е дека тука има куќи и на судии и на полицајци, сигурно тие го познаваат законот повеќе од нас, рече сопственик на една од куќите.

Инаку во карпите на кањонот Бабуна се наоѓаат педесетина пештери стари и до десет илјади години, а во нив се изградени пет цркви кои изобилуваат со христијански фрескоживописи од 14 век. Истражувачите претпоставуваат дека тука се водел богат монашки живот и нивна препорака беше ова да се искористи во создавањето туристички локалитет.

Екологистите пак веќе имаат предлог до државата регионот околу Мокра Планина да биде прогласен за национален парк, а во негови рамки да влезе и овој локалитет. Ова е за нив идеално решение со кое сопствениците на сите диво изградени објекти ќе мора да го вратат просторот во првобитната положба бидејќи не е дозволено во нацинален парк да живеат луѓе.

Точната бројка на изградени куќи на овој локалитет никој не ја знае бидејќи нема ниту една дозвола за градба, но се шпекулира со бројка од над педесет објекти од кои најголем дел се користат како викендички, но има и такви кои служат за постојан престој на сопствениците.

Многу барања за легализација, ниту една интервенција за уривање на дивоградба!

Фондацијата Отворено општество – Македонија (ФООМ) во соработка со Центарот за развој на локалната демократија (ЦРЛД) во еден од своите извештаи за работата на локалната власт преку статистички податоци меѓу другото ја анлизира и работата на градежната инспекција. Според истражувањето соодносот помеѓу реализираните решенија за уривање бесправно изградени објекти и бројот на донесени решенија за уривање покажува како општината  се справуваат со бесправно изградените објекти. Вредноста на индикаторот за 2011 година за Велес е 0. Според тоа, може да се заклучи дека општината, иако донела 10 решенија за уривање, ниту едно од тие решенија не го реализирала, пишува во извештајот.

Од општината пак велат дека во 2011 и 2012 година има вкупно 23 решенија за уривање, но постапката е стопирана поради законот за легализација, а сега може да се постапува по оние барања кои не се спорни. Од друга страна во овие две години пристигнале 7 800 барања за легализација по законот кој дозволува тоа да се случи за едно евро по метар квадратен, а легализирани се 1 250. Инаку одделението за инфраструктура брои седум вработени од кои двајца градежни инжињери се нововработени, а во план е вработување на уште еден човек, заради доекипирање на тимот.

Градоначалникот Чадиев: Сите проблеми со дивоградбите ги наследив од моите претходници, но ќе се обидам да ги решам!

Сериозен е проблемот со дивоградбите на Бабуна, но и низ градот, признава градоначалникот на Велес, Славчо Чадиев. Вели дека состојбата ја наследил од неговите претходници, а проблемите се трупале повеќе од дваесет години, но дека веќе започнал со нивно решавање. На прашањето зошто општината го дозволила ова, одговара дека тоа е генерален проблем кој го имаат речиси сите локални самоуправи.

– Можеби неповолната економска состојба и неекипираноста на единиците на локалната самоуправа се двата фактори кои довеле до ова. Но сепак ако ние се стремиме за да влеземе во европското семејство тогаш ќе мора да ги спроведуваме законите кои се ригорозни и јасно пропишуваат што може а што не може да се легализира, вели Чадиев.

Според него инспекторите се немоќни во еден чекор да ја стопираат изградбата на дивоградбите.

– За жал инспекцијата излева на терен и констатира каква е состојбата, но немаме надлежност да ги спречиме сопствениците што во моментот градат без дозвола. Можеме да побараме полициска интервенција, но додека  сме таму, по заминување тие продолжуваат со изградбата бидејќи се подучени од минатото кога се завршувало со интервенцијата и никој не ја продолжувал постапката, вели Чадиев.

Ветува дека оваа пракса ќе се промени во иднина, а секој кој узурпирал градежно земјиште ќе го стигне законот.

– Општината веќе ангажираше фирма која е задолжена да ги отстрани времените објекти низ градот, бидејќи иако ги предупредивме нивните сопственици не го сторија тоа. Онаму каде без дозвола се ископа државната земја за од гаражи да се создадат дуќани веќе водиме судски постапки, а предност е што со новите измени на законот и ние можеме да поднесеме кривична пријава. Тие ќе мора да ја вратат околината во првобитната состојба, но и да платат оштета. За локалитетот Бабуна ќе биде тешко. Најпрво на удар за уривање ќе бидат куќите кои се најблиску до реката бидејќи тие се опасни и за луѓето кои живеат таму кога ќе надојде водата. За останатите се уште немаме конкретно решение, но јас сум дециден дека тие нема да се легализираат, вели градоначалникот.

Тој ветува поубава слика на градот бидејќи како што вели токму тоа е целта на општинската администрација. Според него тие создаваат само грда слика, а општината не инкасира од нивното постоење ниту денар.

Билјана Николовска

Истражувањето е поддржано од CIN SKUP Makedonija во рамките на проектот „Подигнување на јавната свест за корупцијата преку истражувачко известување“.