За човекот бројка, за велешанецот, за револуционерот и за великанот

Отсекогаш бил број, но не се жалел. По затворите, занданите и логорите, од дома па се до Голи Оток. И кога умрел, на гробот место име добил број.

Брашнаров со бројот 26 се идентификува и како Народен пратеник.

Секогаш сум се прашувал дали овој наш велешанец, народен учител, револуционер се презивал „Брашнаров“ или „Брашнар“ како што го има запишано во некои книги и  документи? Сепак мислам дека според фамилијата Брашнарови, тој треба да биде Брашнаров.

Читајќи ги записите, мемоарските, белешки на велешанецот Јордан Лазаревски Цвајот, по смртта Панко бил од заведен од затворскиот ќато или писар како Панков Брашнар. Јордан се побунил па грешката била исправена.

Според искажувањата на Цвајот,  тој лично не видел кога Панко Брашнаров пристигнал на Голи Оток, но му кажале дека под рака на двајца затвореници бил директно префрлен во барака број 18. Тоа била  болничката барака . Кога на 13 јули 1951 година, Панко починал, Јордан Лазаревски Цвајот лично ги пренел неговите посмртни останки до гроб без име каде бил погребан само со број.  Цвајот точно знаел каде е закопан Панко. Сепак запишал дека многу често гробовите во кои биле погребувани починатите затвореници ноќе биле откопувани , а коски и делови од телата биле товарани на бродчето „Пунта“ и  фрлани во Јадранско море, во заливот на другара страна на Голи Оток , кого затворениците го нарекле ,,Залив на коските“.

Овие информации сакам како велешани да ги знаете. Јас веќе обелоденив дека  Спомен Плакета со воден жиг од 1969 година и потпис на тогашниот  Претседател на Собрание на Социјалистичка Република Македонија, Никола Минчев, за семејството Брашнарови требало да биде предадена на свеченост по повод 9 Ноември –Ден на ослободувањето на Велес. Но семејството никогаш не ја доби без разлика што на позадината на Плакетата е запишано дека таа е предадена.

А тоа многу значајно парче хартија всушност е признание за човекот што секогаш и посакувал добро на својата родна земја, на Македонија. Со неа се` се кажува. Извинете, можеби грешам додека пишувам дека сепак постојат луѓе што себично размислуваат и посегаат по туѓи работи, дела, признанија итн.

Во овој текст ќе го објавам и факсимилот од Записникот за смртта на Брашнаров потпишан од четиричлена комисијата, од која двајца се војници и двајца се лекари. Во овој документ како причини за смртта на Панко Брашнаров, се наведуваат срцева слабост, сенилност, дијареа итн. Логично е  додека ги читате овие редови да помислите, зарем таков човек бил опасност за државата и потребно било да почине во затвор?

 Кога пред неколку години беа направени напори да се донесат посмртните останки на овој македонски великан во Велес од Хрватска стаса допис дека тоа ќе биде тешка и мачна постапка затоа што потребно е да се извадат од заедничка „хумка“ на гробиштата „Мирогој“ во Загреб во кои всушност се погребани стотици починати притвореници на Голи Оток. Дури и невозможно издвојат нечии посмртни останки од заедничката гробница.

Тука застанувам, иако мисливе ми велат дека возможно е барем еден дел од таа земја, од заедничката гробница, да се пренесе во урна или посебно сандаче  за да се погребе во семејната гробница на Брашнарови или под споменикот на Панко Брашнаров. Колку да се обележи.

Овие мисли би ги споил со спознанијата дека дел од Архивата на УДБА е отворена и ми претставува личен предизвик да ја прочитам и истражам. Се разбира со крајна цел да објавам доколку во неа постојат детаљи поврзани со последниот дел од животниот пат на Брашнаров.

Инаку, бројни сведоштва говорат за идеалите на нашиот сограѓанин Од она што сум забележал се искажувања во кои се вели дека Панко Брашнаров наредил целатаа документација, говорите, записите за АСНОМ да бидат напишани на македонски јазик, со азбуката која ја состави еден друг велешанец, негов пријател Коста Солев. Интересен е фактот што и говорот на Темпо на Првото заседание на АСНОМ бил искуцан на машина со оваа азбука спротивно на неговите заложби македонска азбука и јазик да не се употребува во комуникацијата. Поради ова бил резигнирано отстранет токму од Брашнаров на еден состанок на АСНОМ.

Сепак на Заседанието на АСНОМ се зборувало на македонски јазик!

Вашиот хроничар

Љупчо Данов