Рециклира стара хартија и прави нов производ, кумановец на отпадот му дава нова вредност

Особено ми смета кога ќе видам дека картонот се пали. Тоа е суровина, која вреди пари и затоа треба да ја заштитиме и правилно да ја употребиме. Во мојата работа не гледам само профит, сакам да го видат Куманово исчистено од хартија.

На периферијата на Куманово, во Северноисточниот регион во Македонија, навидум мал и скромен производен капацитет прави пионерски чекори за заштита на животната средина и развој на циркуларната економија преку рециклирање на  хартија и картонска амбалажа и создавање нов производ за повеќекратна потреба. Во овој погон повеќе од седум години отпадот се користи како секундарна суровина и од него се прави производ кој има широка примена за пакување во прехранбената индустрија.

„М и Т груп“, во сопственост на Оливер Тасевски од Куманово, е мала локална компанија која месечно преработува околу 130 тони хартија и произведува табли и папки за јајца. Во рециклирачкиот процес се вклучени околу  20-тина работници, кои вредно работат на создавање на нов производ од отпадот што инаку би завршил на некоја депонија како неупотреблив. Тука му даваат нова вредност.

„Нашата ‘мисија’ е тешка и макотрпна, но благородна како за луѓето, така и за  животната средина и за циркуларната економија“, вели Тасевски. 

Нивната работа почнува со набавка на картонската амбалажа и хартија во отпадите во Куманово и во околните градови и нивен транспорт до капацитетот за рециклирање. Најпрвин, со многу трпение, тие рачно ги одвојуваат лепакот, пластиката, најлонот и други материјали што се неупотребливи за да се добие чиста картонска и хартиена суровина. Потоа следува сложениот процес на производство.  Исчистениот отпад ситно се меле во машина и се меша со топла вода, по што под голем притисок се прави каша, т.н. пулпа. Густината  на кашата се прилагодува според потребата на производот, а потоа смесата се излива во калап и под голем притисок се вади водата од неа. На крајот се суши на пареа. Водата и пареата се присутни насекаде во погонот, но најважно е што не се употребувааат хемикалии во целиот процес на производство.  

Тасевски е еден од ретките во државата што се занимава со третман и преработка на неопасен отпад,  кој е тренд во светот. 

„Ние изработуваме целосен еколошки производ, го затвораме целиот круг. Собираме, рециклираме и создаваме нов производ. Има фирми кои работат само по една од овие дејности, но ние сме комплетни. Кога ќе заврши намената на нашиот производ, тој како отпад од пакување, повторно се враќа кај нас и го користеме како суровина“, вели Тасевски.

Рециклирањето не е бизнис во Македонија, затоа што нема доволни количини на отпад

Но, и покрај оптимизмот и заложбите на кумановскиот рециклатор, во Македонија има многу системски недоследности кои го попречуваат ефикасното справување со отпадот, негова преработка и производство на рециклирани роизводи.

Иако во државата има воспоставен систем за управување со отпад, тој не е целосно усогласен со законската регулатива во оваа област. Тоа е и причина што има отпад на сите страни, диви депонии, загадени реки и уништени планински предели, а селектирaњето и рециклирањето е сѐ уште во зародиш.

Од Министерството за животна средина и просторно планирање (МЖСПП) велат дека националното законодавство е во целост хармонизирано со законодавството на ЕУ во оваа област, но за жал недостасува целосно имплеметирање на законските обврски.  

Оттаму  тврдат дека во земјата има доволно капацитети за рециклирање на селектираниот отпад, најмногу за метал, хартија, пластика и стакло, но нема доволно отпад како суровина.

Причина за ваквата состојба е тоа што примарната селекција е на многу ниско ниво, бидејќи домаќинствата и општините не го селектираат, па голем дел од отпадот кој може да се рециклира завршува на општинските нестандардни депонии или во природата.

„Рециклирањето не е бизнис во Македонија, затоа што нема доволни количини на отпад за да може инвестицијата да има економска исплатливост“, вели Ана Каранфилова Мазневска, раководител на Сектор за управување со отпад во Министерство за животна средина и просторно планирање.

Но, и тие мали количини, наместо да завршат кај ретките домашни рециклатори, тие се извезуваат, најчесто во регионот, каде што се преработуваат во нови производи и со додадена вредност се пласира на пазарите. 

„Согласно податоците за  одобрена количина за 2022 година имаме  извезена отпадна хартија и картон во количина од 78.100 тони во Турција, Бугарија, Србија и Грција, повремено Унгарија, Словенија“, рекоа надлежните.

Тоа е речиси целата количина на отпад што се прибира, бидејќи според официјалните податоци во првите шест месеци од минатата година се собрани 37.369.124 килограми или близу 37.370 тони отпад од хартија во земјата.

Третманот на отпад без поддршка од државата 

Покрај недостигот на репроматеријали, сериозен проблем за стопанствениците од оваа дејност е и немањето конкретна помош од државата, како и вклученост во системот на колективните постапувачи на отпад .

„Оставени сме сами на себе,  купуваме суровина од приватните отпади,  собирачите на хартија, фирми кои создаваат отпад од пакување, но сето тоа оди многу тешко. Најголем проблем е што сите  кои создаваат отпад, наместо да ни плаќаат за изнесување, како што е примерот во домаќинствата, тие ни бараат да дојдеме со наши работници и возило да го собераме и да подигнеме отпадот и на крај да им платиме за тоа“, вели Тасевски.

Истражувачката приказна на новинарката Сузана Николиќ во целост прочитајте ја на www.kumanovonews.mk

“Овој материјал е објавен во рамките на проектот „Going Environmental“ управуван од n-ost и БИРН и финансиран од германското Сојузно Министерство за економска соработка и развој (BMZ). BMZ во никој случај не е одговорен за информациите или гледиштата изразени во рамките на проектот“.