(ФОТО) Велешкото маало Дворови, во стар Велес, со големи дворови и широки сокаци

Во турски документи се вели дека Дворови претставувала најурбанизирана населба во Велес. Имала прави и широки улици.Куќите биле двокатни. Имале големи дворови и биле оградени со камени ѕидови. Дворовите биле уредени , со бавчи, дрвја и цвеќиња. По нив и маалото го добило името. Во документите пишува дека турските власти не дозволувале христијани да се населуваат во маалото. Како поткрепа на ова е и достапниот „парохијалник“ на еден велешки поп од 1863 година во чија парохија спаѓало и ова маало. Во него имало запишано едвај 5-6 христијански фамилии.Од други пронајдени списи во турските архиви, посебно да го истакнеме и тоа дека постоела уредба според која секоја куќа во Дворови морала да има буре, бочва, врчва или друг поголем сад , што постојано требало да бидат полни со вода, за во случај на пожар да има со што да се гаси огнот. Исто така, овие садови морале да бидат покриени за да се спречи ширење на маларичниот комарец кој таму се гнездел. Заптиите и инспекцијата редовно вршеле контрола, а за неисполнување на наредбата „делеле“ казна од 10 стапа по грбот на сопственикот на куќата.

Старите велешани кажуваа дека некогаш реката Вардар минела кај улицата „Солунска“( кај Северови) , а јаворите биле скоро на брегот на реката.И , велат, не биле само два туку биле четири јавори! На почетокот на 19 век , имало зима со поларни температури. Минус 30 степени целзиусови биле причина во една ноќ да распукаат двата постари и поголеми јавори! Турските власти ги пресекле дрвјата и ги разделиле на најсиромашните граѓани, да имаат со што да се греат.Во тоа време месноста Дворови буквално се наоѓала опкружена со вода, односно претставувала остров – ада, а кај преминот преку пругата пред куќата на Здравкинови ,постоел дрвен мост.

Денес населбата „Дворови“ има сосема поинаков изглед од минатото, непрепознатлив со што го изгуби приматот на куќи со широки дворови, бидејќи долго време таму немаше издадено градежна дозвола за градба на нови куќи, па дивоградбите и надградбите целосно го изменија нејзиниот урбан лик.Старите градски куќи, како она на Габерови, неповратно се изгубени.

По иселувањето на Турците во Дворови се населиле и живееле многу видни велешани. Во минатиот напис објавивме поголем број од старите семејства. Многу од нив одамна се иселени. Сепак вложивме напор да ги забележиме за да не бидат заборавени ,а за нив да дознаат сегашните и идните генерации. Поради големиот број на семејства последно го забележавме семејството на фурнаџијата Владо Тевчев.

Кога од „Долна рампа“ на железничката пруга Велес – Гевгелија ќе влезеш во оваа населба и ќе продолжиш во правец на големиот тунел , што дворовчани го нарекуваат галарија, врз која поминува железничката пруга Велес- Штип, од левата страна минуваш пред куќата на старото велешко семејство Гајдови, кој одамна се иселени во Скопје. До нив, во малата улица, од левата страна, живееле Благој Пачуков со синот Стево, па Димитар и Јулика Илиеви-Мената, со ќерките Филимена и Менче, а до нив бил Раде Николов со синовите Најдо, Борис, Петре и ќерката Маца.

Таму живееле и Каме и Вера Сарагинови со синовите Љубе, Андо и ќерката Невена, па Грацковалиеви, а до нив познатиот рибар Мачкарот. Своја куќа таму имало и велешкото семејство Вишинови со синовите Ацо , Иле и Благој, па семејството на Трајче Тороманов со ќерката Василка. Покрај железничката пруга Велес- Гевгелија живееле и Перо- Џитперо со братот Баже и сестрата Маца, а таму свој дом имал и Ганчо железничарот со синот Трајче. Од Миленкови, во правец на галаријата, живеело семејството на Лазо Слабев со синовите Димко и Славчо, до нив Ампови, па семејството на познатиот актер Борис Бегинов и на синот, познатиот музичар Димитар- Бегинот.

 

Во еден од сокаците, што се наоѓа од левата страна во маалото и води до железничката линија за Гевгелија, се наоѓала куќата на браќата слаткари Борис и Јован Пљакови, а од другата страна на улицата била куќата на кондураџијата Тодор и Грозда Попови со синовите Душко, Иле и ќерката Оливера. Потоа Трајко Малакостев со ќерката Борка , а до нив била куќата на Коце и Магда Стефанови со синовите Киро, Ганчо, Ѓорги и Ангел како и ќерката Ленче. На местото на куќата на Стефанови многу одамна била сместена турската воена болница. Во овој дел на маалото Дворови живееле и Петре и Веса Намичеви со синот Михајло и ќерката Донка, до нив биле Андо Андов, со синот Ристо и ќерката Македонка и семејството на Ѓошо и Марика Ацеви, чиј прв син е познатиот телевизиски спикер Ацо Ацев а вторМоне ,кој живее во Загреб.

Во делот на Дворови пред штипската железничка линија живееле Милан Андов со синовите Дражо и Војо и ќерката Зора потоа Ангелко и Нада Николови со синот Борис , па Гојко и Добрила Таневски со ќерките Снежа и Јагода, па Васил и Јана Анастасови со синовите Благој, Ацо, Јоле и Димче и ќерката Владанка, а до нив биле Крсто и Стефанка Калинови со синовите Петре и Слободан и ќерката Христина.

На главната маалска улица се наоѓала куќата и на Кочо и Павлина Југови со синот Димче, долгогодишен директор на фабрика за тули во Велес. Во куќата до ни живееле Миле и Менка со децата Ангел, Јосиф и Жана, па до нив Борис и Велика Пљакови со синовите Златко, Перо и Тоше како и ќерката Бојанка, потоа Јовче Пљаков со синовите Танче и Димче спроти чија куќа е домот на Илија и Грозда со ќерката Лидија, како и Славче и Маре бавчаванџиите, па Страшо и Блага со синот Никола и ќерките Македонка и Злата.

 Во стариот сокак, денешната улица што води кон економското училиште, семејни куќи имале и Петре и Пала Василкови со ќерките Слободанка,Маре,Тодорка и Василка, до нив Димко и Драга Илиеви со синовите Веселин, Перо, Илија, Благој и ќерките Пала и Вера, па Ордан и Ружа со синот Лазе, потоа Блага, мајка и на Нада ганстерот, па коларот Трајко со жена му Марика и ќерките Пенка и Ефка, потоа Трајан и Трајанка Петровски со синовите Влатко и Златко и ќерките Невенка и Сузана, па налбатот Благој со жена му Марика и ќерките Лорета и Радмила, до чија куќа дом имале и Митко и Маца Димитриеви со синовите Звонко и Аце, па до нив Љубе Попето, па Живко Чако со жена му Трајанка и децата Раде, Пане и ќерките. Таму куќи имале и Атанас и Донка со ќерките Катерина и Пале, потоа Спасе и Пенка Стојанови со ќерката Татјана, Коле Маленки, со синот Леон и трите ќерки, како и Јовче и Лила Стојанови со децата Ангелина, Тодор, Виолета и Снежана, па Јосиф и Нада Јанушеви со ќерките Пандора и Донка и секако семејството на познатата Митра плетачката.

Во продолжение на сокакот, што врти во лево кон мостот на штипска пруга прва е куќата на Трајко и Милка Басарови, потоа следат на Лазо и Зора Капчеви со синовите Илија, Трајче и ќерката Ката, до нив биле Круме и Коча Илиева со синот Лазе, па брат му Павле Илиевсо семејството , а до нив куќата на познатото новинарско перо Петре со сопругата Софка Трајкови и синовите Горан и Ане во која исто така живееше и братот на Петре, Иле Трајков со сопругата, со синот Роберт и ќерката Ане.

Кога пак од гладниот пат во маалото Дворови ќе навлезете во вториот сокак што води до гевгелиска пруга највпечатлива и најубава била куќата на семејството Пингови, на Милан и Ратка со синовите Панче, Боре и Ристо како и ќерката Мира, потоа следат домот на Драги и Олга Туталеви со ќерката Соња , па Божо и Мара Костови со синот Никола, до нив Тоше и Елица Поп Андови со синот Мирче и ќерка Марика, па Панче ѓаволот со сопругата Зора и децата Мирјана и Иле, до нив Дона и Боге со синовите Никола и Орце, потоа Панче и Љубица Николови, па Душко и Вера Петрови со синот Тоше. Исто така таму во редот од куќи се наоѓаат и домовите на Митре и Блага Стојанови со синот Цветан, на Ана Србинова, потоа Живко и Лила Цветкови со ќерката Пале, семејството Поп Данаилови, како и на Стојан и Марија Крстеви со синот Боре, па Блаже и Тодорка Здравкови со синовите Венцо, Љубе и Аце. Во тој дел на маалото живееле и семејствата на Благој и Маца Скакарови со синот Ворен, па Киро и Зора Андови со синовите Драган и Панче, па Велко и Нада Димови, па Миле и Цвета Зафирови со синот Трајче.

Големата галарија,тунел, под штипска пруга и во близина на Железен мост

На главниот маалски сокак што води кон големата галарија на штипска пруга живееле семејството на Трајан и Стојка со синот Славчо и ќерката Паринела, Блажо и Мила Доневи со синовите Васил, Гоце и Лазе и ќерката Тања, спроти нив касапот Илија со сопругата Даница Петрови со синот Аце и ќерката Лилјана па семејствата на Александар и Бојка Јорданови, на Благој и Зора, па Раде и Лимонка Бабунски, до нив Орце и Љупка Есенчеви, потоа Ване и Горда Кочеви, Диме мастичето и сопругата Стојна Димови со синот Стеве,како и Благој и Маца Николови со синовите Пеце и Лорен, Владо и Донка Ивчеви со ќерката Зора, Петре и Блага со синот Трајче.

Во северниот дел на ова велешко маало кое преку горна рампа на гевгелиска пруга е сто така поврзано со централната градска улица има широчинка токму пред малата галарија на штипска пруга.

Таму се наоѓаат куќите на Стево Крстев со синот Горан и ќерката Тања, а до нив живееле неколку семејства познати по прекарот „оризарците“ од кој потекнува и Ѓошо со синовите и неговиот брат. Во маалото „Дворови“ живееле и Борис и Мира Шмаднкови со синовите Трајче, Драги и Андреа и ќерката Веса, а на местото на денешното економско училиште во стар Велес се наоѓале куќи на Ордан Цилаков со синот Милан. Таму свои куќи имале и семејствата Циунови, Рушкови Петре и Веса со синовите Андреја и Тодор и ќерката Магда, потоа Андо и Мерџана Рушкови со синот Перо и ќерката Даринка. Исто така и Тодор и Рума Ќосеви, потоа Димко берберот па мајстор Илија Руж.

Да споменеме дека на почетокот на овој дел од маалото од неговата јужна страна, каде денеска се наоѓа продавницата „Тивеко“, во стар Велес тоа било место на куќата на семејството на Богдан Касапот а до нив била куќата на лекарот Тодор Абрашев.

До Абрашеви живеело семејството на Љубе и Пандора Попови.

Додека на местото на денешниот објект детска градинка, за време на турскиот период имало училиште кое подоцна било преуредено во амбуланта, а по ослободувањето таму била сместена прво полициската станица.

Во еден од наредните написи ќе ви ги набележиме старите семејства кои живееле од другата страна на големата и малата галарија, врз кои поминува железничката линија Велес- Штип, се до брегот на реката Вардар.

Стоилко Андреевски